Hai học giả người Pháp, H.Maspéro và A.G.Haudricourt, đã đưa ra hai quan điểm chính về quan hệ tộc thuộc của tiếng Việt. Trong khi Maspéro cho rằng tiếng Việt có thể thuộc ngữ hệ Thái, thì Haudricourt lại khẳng định tiếng Việt thuộc ngữ hệ Nam Á. Quan điểm của Haudricourt, mặc dù gây tranh cãi, đã trở nên phổ biến và được nhiều học giả Việt Nam theo đuổi trong suốt nhiều thập kỷ.
Bản đồ phân bố các ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Nam Á
Luận điểm chính của Haudricourt dựa trên việc phân tích từ vựng cơ bản của tiếng Việt, cho rằng chỉ có những từ ngữ cơ bản nhất, ít bị ảnh hưởng bởi yếu tố bên ngoài, mới có thể tiết lộ nguồn gốc thực sự của một ngôn ngữ. Ông cho rằng sự tương đồng về mặt ngữ nghĩa và ngữ âm giữa một số từ cơ bản trong tiếng Việt với các ngôn ngữ Nam Á là bằng chứng cho thấy tiếng Việt thuộc về ngữ hệ này.
Tuy nhiên, lập luận của Haudricourt đã vấp phải nhiều ý kiến phản bác. Nhiều học giả cho rằng việc chỉ dựa vào từ vựng cơ bản để xác định phổ hệ ngôn ngữ là thiếu sót và phiến diện. Từ vựng cơ bản có thể bị ảnh hưởng bởi quá trình vay mượn ngôn ngữ, do đó không phải lúc nào cũng phản ánh chính xác nguồn gốc của một ngôn ngữ.
Hơn nữa, phương pháp so sánh từ vựng của Haudricourt cũng bị chỉ trích là thiếu chính xác và không đầy đủ. Ông đã sử dụng dữ liệu từ một số ngôn ngữ chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng, đồng thời bỏ qua nhiều yếu tố quan trọng khác như ngữ pháp, cấu trúc âm vị học và sự biến đổi ngữ âm lịch sử.
Việc Haudricourt dựa vào từ vựng cơ bản để khẳng định nguồn gốc Nam Á của tiếng Việt đã tạo nên nhiều tranh luận. Thực tế cho thấy, tiếng Việt có một hệ thống từ vựng phức tạp với nhiều tầng lớp khác nhau, bao gồm cả những từ có nguồn gốc từ tiếng Hán, tiếng Khmer và các ngôn ngữ khác.
Nhiều nhà ngôn ngữ học hiện đại cho rằng, để xác định phổ hệ của một ngôn ngữ, cần phải xem xét một cách toàn diện các yếu tố như ngữ âm, ngữ pháp, cấu trúc câu, và từ vựng, không thể chỉ dựa vào một yếu tố duy nhất như từ vựng cơ bản.
Mặc dù vậy, không thể phủ nhận những đóng góp của Haudricourt trong việc nghiên cứu về nguồn gốc tiếng Việt. Những nghiên cứu của ông đã mở ra nhiều hướng nghiên cứu mới và góp phần làm phong phú thêm hiểu biết của chúng ta về lịch sử hình thành và phát triển của ngôn ngữ tiếng Việt.
