Trong cái se lạnh của đêm trăng rằm tháng bảy, giữa không gian trầm mặc, thoang thoảng mùi hương trầm quyện với khói nhang, bà tôi lại tất bật chuẩn bị mâm cúng thí thực. Nhìn bà, tôi thắc mắc: “Bà ơi, sao mình phải cúng thí thực ạ?”. Bà mỉm cười, xoa đầu tôi và chậm rãi kể về truyền thống tốt đẹp của cha ông, về tấm lòng từ bi, bác ái của người Việt khi cúng thí cho chúng sinh…
Thí thực là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của nghi thức cúng thí thực
“Thí” là cho, ban tặng, “thực” là đồ ăn, thức uống. Thí thực là nghi thức cúng dường thức ăn cho các vong hồn, cô hồn, chúng sinh còn lang thang, không nơi nương tựa. Nguồn gốc của nghi thức này bắt nguồn từ lòng từ bi, bác ái của nhà Phật, mong muốn chia sẻ thức ăn đến những chúng sinh bất hạnh.
Theo quan niệm dân gian, tháng 7 âm lịch là tháng “cô hồn”, là thời điểm Diêm Vương mở cửa Quỷ Môn Quan cho ma quỷ được tự do trở về dương thế. Để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, đồng thời xoa dịu những linh hồn đói khát, người Việt thường thực hiện nghi lễ cúng thí thực.
Cúng thí thực vào ngày nào? Thời gian và địa điểm cúng thí thực
Thông thường, cúng thí thực được thực hiện vào tháng 7 âm lịch, đặc biệt là vào ngày Rằm tháng 7 (lễ Vu Lan). Tuy nhiên, nghi lễ này có thể được thực hiện vào bất kỳ ngày nào trong năm, tùy theo phong tục và tín ngưỡng của mỗi gia đình, vùng miền.
Địa điểm cúng thí thực thường là trước cửa nhà, ngoài sân, hoặc những nơi vắng vẻ, đường phố, ngã ba…
Chuẩn bị mâm cúng thí thực như thế nào?
Mâm cúng thí thực thường gồm hai phần: mặn và chay.
Mâm cúng mặn: Dành cho gia tiên, thường gồm những món ăn gia đình thường ngày như cơm canh, xôi chè, gà luộc, bánh trái…
Mâm cúng chay: Dành cho các cô hồn, thường gồm:
- Cháo trắng (12 chén nhỏ)
- Muối gạo (1 đĩa)
- Nước (5 chén nhỏ)
- Nhang, đèn
- Hoa quả (5 loại, 5 màu sắc khác nhau)
- Bánh, kẹo
- Tiền vàng mã
Lưu ý: Mâm cúng thí thực nên được chuẩn bị đơn giản, không cần quá cầu kỳ, xa hoa. Điều quan trọng nhất là lòng thành kính của người cúng.
Văn Khấn Cúng Thí Thực đầy đủ và chi tiết nhất
Sau khi bày biện mâm cúng xong, gia chủ thắp nhang đèn và đọc văn khấn.
Văn Khấn Cúng Thí Thực (Mẫu 1)
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con lạy Hoàng thiên Hậu thổ, chư vị thần linh.
Con lạy ngài Bản cảnh Thành hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, các ngài Thổ địa, Táo quân cai quản trong xứ này.
Hôm nay là ngày … tháng … năm …, chúng con thành tâm sắm lễ, hương hoa trà quả, thắp nén tâm nhang dâng lên trước án, thành tâm kính mời:
-
Các vị vong linh ở trong đất này, khu vực này.
-
Các hương linh không nơi nương tựa, những linh hồn bị đày đoạ, không người cúng tế.
Cúi xin các vị thương xót, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, phù hộ độ trì cho gia đình chúng con an lành, mạnh khỏe, vạn sự như ý.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Văn Khấn Cúng Thí Thực (Mẫu 2)
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con lạy Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát.
Con lạy vong linh (danh xưng, chức tước…)
Hôm nay là ngày … tháng … năm …, chúng con sắm sanh biện lễ, hương hoa trà quả, cúng dâng Phật, Thánh, dâng lên các vị vong linh…
Cúi xin cho chúng con được thành tâm cúng thí thực, hồi hướng phước báu đến các vị vong linh… để các Ngài được no đủ, sớm siêu thoát.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Một số lưu ý khi cúng thí thực
- Khi cúng thí thực xong, gia chủ nên vãi gạo muối ra sân, rắc xung quanh nhà với ý nghĩa xua đuổi tà ma, vận xui.
- Gia chủ nên giữ gìn tâm thế thành kính, trang phục lịch sự trong suốt quá trình thực hiện nghi lễ.
- Không nên để trẻ con đến gần khu vực cúng bái, tránh việc quấy khóc, nô nghịch làm ảnh hưởng đến vong linh.
Sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại trong nghi thức cúng thí thực
Ngày nay, cùng với nhịp sống hiện đại, nghi thức cúng thí thực đã có những biến đổi linh hoạt để phù hợp với cuộc sống hiện đại. Nhiều gia đình lựa chọn cách thức cúng chay, hoặc đơn giản hóa lễ vật, tập trung vào việc thành tâm cầu nguyện.
