“Tháng ba ngày tám, giỗ tổ Hùng Vương,
Dù ai đi ngược về xuôi,
Nhớ ngày giỗ Tổ mùng mười tháng ba.”
Câu ca dao như lời ru tự bao đời nay đã thấm đượm trong tâm thức của mỗi người con đất Việt mỗi dịp tháng 3 về. Bên cạnh ngày giỗ Tổ Hùng Vương 10/3 âm lịch, Tết Hàn thực (mùng 3/3 âm lịch) cũng là một ngày lễ quan trọng, mang đậm nét đẹp văn hóa truyền thống. Vậy Tết Hàn thực là gì? Ý nghĩa ra sao? Lễ cúng Tết Hàn thực như thế nào cho đúng? Hãy cùng Khám Phá Lịch Sử tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
Tết Hàn Thực là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa
Tết Hàn thực, đúng như tên gọi, là ngày Tết ăn đồ nguội (hàn thực). Tết Hàn thực có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng đã được du nhập vào Việt Nam từ rất lâu đời và mang đậm dấu ấn văn hóa riêng.
Theo truyền thuyết, Tết Hàn thực gắn liền với sự tích về lòng hiếu thảo của vị hoàng tử Tiết Tử thời Xuân Thu (Trung Quốc). Để tưởng nhớ đến tấm lòng của Tiết Tử, người dân kiêng đốt lửa, chỉ ăn đồ ăn nguội đã nấu sẵn từ ngày hôm trước.
Ý nghĩa Tết Hàn thực trong văn hóa Việt
Khác với Trung Quốc, Tết Hàn thực ở Việt Nam không chỉ mang ý nghĩa tưởng nhớ mà còn gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn, tưởng nhớ đến cội nguồn, ông bà, cha mẹ.
Vào ngày này, người Việt thường dâng lên bàn thờ tổ tiên những món ăn nguội như bánh trôi, bánh chay, cơm nắm… như một cách tưởng nhớ đến công lao của tổ tiên và cầu mong những điều tốt đẹp nhất.
Hướng dẫn thực hiện Lễ cúng Tết Hàn thực
Lễ cúng Tết Hàn thực thường được thực hiện vào buổi sáng ngày 3/3 âm lịch. Tùy theo phong tục từng vùng miền mà mâm cỗ cúng có sự khác biệt.
Chuẩn bị mâm cỗ cúng Tết Hàn thực
Mâm cỗ mặn hay chay tùy thuộc vào điều kiện và phong tục mỗi gia đình. Tuy nhiên, mâm cỗ Tết Hàn thực nhất định phải có bánh trôi, bánh chay và các món ăn nguội khác.
Một số món ăn thường thấy trong mâm cỗ Tết Hàn thực:
- Bánh trôi: tượng trưng cho trời
- Bánh chay: tượng trưng cho đất
- Các món ăn nguội: thể hiện sự thành kính với tổ tiên
- Hoa quả, trà, rượu,…
Bài cúng Tết Hàn thực
Sau khi bày biện mâm cỗ, gia chủ thắp hương và đọc bài văn khấn. Bài Văn Khấn Tết Hàn Thực thường bao gồm các nội dung chính sau:
- Giới thiệu bản thân, gia đình
- Kính cáo tổ tiên về ngày Tết Hàn thực
- Bày tỏ lòng thành kính, biết ơn với tổ tiên
- Kể tên các món ăn dâng cúng
- Cầu mong tổ tiên phù hộ cho gia đình an khang, thịnh vượng
Lưu ý: Văn khấn cần được đọc to, rõ ràng, thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.
Bánh trôi bánh chay
Phong tục Tết Hàn thực ở các vùng miền
Tết Hàn thực là ngày lễ chung của cả nước. Tuy nhiên, tùy theo phong tục tập quán mỗi vùng miền mà có sự khác biệt trong cách thức tổ chức, chuẩn bị mâm cỗ, cũng như ý nghĩa của ngày lễ.
Ví dụ:
- Miền Bắc:
- Thường làm bánh trôi, bánh chay với nhiều màu sắc sặc sỡ
- Coi trọng việc cúng lễ tại gia
- Miền Trung:
- Ưa chuộng các loại bánh có nhân mặn
- Chú trọng đến việc viếng mộ phần tổ tiên
- Miền Nam:
- Tết Hàn thực thường được tổ chức đơn giản hơn
- Vẫn giữ tục lệ làm bánh trôi, bánh chay dâng cúng tổ tiên
Lời kết
Tết Hàn thực là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt, thể hiện tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn đối với tổ tiên. Hy vọng rằng bài viết trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về ý nghĩa và cách thực hiện nghi lễ Tết Hàn thực.
Bạn có kỷ niệm nào đáng nhớ về Tết Hàn thực? Hãy chia sẻ cùng Khám Phá Lịch Sử bằng cách để lại bình luận bên dưới! Đừng quên theo dõi chúng tôi để cập nhật thêm nhiều bài viết thú vị về văn hóa, lịch sử Việt Nam.
Có thể bạn quan tâm:
