Năm 1824, dưới triều vua Minh Mạng, một vụ án chấn động đã xảy ra, liên quan đến Mỹ Đường, con trưởng của Anh Duệ Hoàng Thái tử (Hoàng tử Cảnh) – anh ruột vua Minh Mạng. Vụ án này, dù được ghi chép trong chính sử, nhưng lại ẩn chứa nhiều điểm mù mờ, gây tranh cãi và hiểu lầm trong suốt nhiều thế kỷ. Bài viết này sẽ phân tích các nguồn sử liệu, đối chiếu các quan điểm khác nhau để tìm hiểu sự thật đằng sau vụ án Mỹ Đường.
Nội dung
Vua Minh Mạng (1820 – 1841)
Những lời đồn đại và ghi chép chính sử
Qua thời gian, vụ án Mỹ Đường đã được kể lại theo nhiều phiên bản khác nhau. Có người cho rằng vua Minh Mạng đã sát hại cả chị dâu và các cháu để tránh bị Lê Văn Khôi lợi dụng trong cuộc nổi dậy năm 1833. Tuy nhiên, theo Đại Nam thực lục, năm Minh Mạng thứ 5 (1824), Mỹ Đường bị cáo buộc tội thông dâm với mẹ ruột là Tống Thị Quyên. Lê Văn Duyệt奉命 vua Minh Mạng xử tử bà Tống Thị Quyên, còn Mỹ Đường bị phế làm thứ nhân, xóa tên khỏi tôn phả hoàng tộc. Con cái Mỹ Đường cũng bị ảnh hưởng, chỉ được ghi tên vào sổ Tôn thất như những người thứ xuất.
Số phận long đong của gia tộc Mỹ Đường
Sau khi bị phế làm thứ nhân, Mỹ Đường vẫn gặp nhiều sóng gió. Năm Minh Mạng thứ 6 (1825), ông bị nghi ngờ trốn tránh, bị bắt giam rồi được thả. Năm 1826, em trai Mỹ Đường là Mỹ Thùy đột ngột qua đời. Vua Minh Mạng thương tiếc, lo liệu hậu sự chu đáo và cho con trai trưởng của Mỹ Đường là Lệ Chung tập phong tước Ứng Hòa hầu để lo việc thờ cúng Anh Duệ Hoàng Thái tử.
Năm Minh Mạng thứ 14 (1833), khi biên soạn Ngọc diệp, triều đình đã đề nghị đưa tên Mỹ Đường và con cháu trở lại tôn phả, ghi chú rõ tội danh của ông. Vua Minh Mạng chấp thuận. Tuy nhiên, đến năm Minh Mạng thứ 17 (1836), Tôn Nhân Phủ và Bộ Lễ lại tâu xin truất bỏ tên con cháu Mỹ Đường (trừ Lệ Chung) khỏi tôn phả. Vua Minh Mạng lại một lần nữa đồng ý.
Vua Gia Long (1802 – 1820)
Mãi đến năm Tự Đức nguyên niên (1848), sau khi vua Minh Mạng đã qua đời, Đông các Đại học sĩ Vũ Xuân Cẩn mới dâng sớ xin gia phong cho Lệ Chung và khôi phục hoàng tịch cho gia đình Mỹ Đường. Vua Tự Đức ban đầu do dự, nhưng sau khi kinh thành xảy ra dịch bệnh, cho rằng đó là do oan khuất của Mỹ Đường, nên đã chấp thuận đề nghị của Vũ Xuân Cẩn.
Từ “tam sao thất bản” đến những suy diễn
Sự mập mờ của vụ án đã dẫn đến nhiều lời đồn đoán, thậm chí là xuyên tạc. Có người cho rằng vua Minh Mạng đã dựng lên tội danh cho Mỹ Đường để loại bỏ đối thủ chính trị. Tuy nhiên, phân tích bối cảnh lịch sử cho thấy Mỹ Đường không phải là mối đe dọa đối với ngai vàng của vua Minh Mạng.
Mộ vua Gia Long và Thừa Thiên Cao hoàng hậu ở Lăng Gia Long
Bài học về sự thật lịch sử
Vụ án Mỹ Đường cho thấy tầm quan trọng của việc đối chiếu các nguồn sử liệu và phân tích bối cảnh lịch sử một cách khách quan. Những lời đồn đại, thiếu căn cứ có thể bóp méo sự thật, gây hiểu lầm về quá khứ. Việc nghiên cứu lịch sử đòi hỏi sự cẩn trọng, tỉ mỉ và tinh thần khách quan để tìm ra chân tướng sự việc.
Lăng vua Minh Mạng
Kết luận
Vụ án Mỹ Đường là một câu chuyện bi thương về số phận của một gia tộc hoàng gia dưới thời Nguyễn. Dù tội danh của Mỹ Đường và mẹ là gì, thì hậu quả mà gia đình ông phải gánh chịu là rất nặng nề. Vụ án này cũng là một bài học về việc bảo vệ sự thật lịch sử trước những lời đồn đại và xuyên tạc.
Tài liệu tham khảo
- Quốc sử quán triều Nguyễn. Đại Nam thực lục.
- Trần Trọng Kim. Việt Nam sử lược.
- Phạm Văn Sơn. Việt sử toàn thư.
- Nguyễn Khắc Thuần. Việt sử giai thoại.
- Trần Gia Phụng. Những kỳ án trong Việt sử.
