Năm 1819, bức tranh “Chiếc bè của chiến thuyền Méduse” của Théodore Géricault gây chấn động Paris. Hình ảnh nhóm người tuyệt vọng trên chiếc bè lênh đênh giữa biển khơi, vươn mình về phía con tàu nhỏ bé nơi chân trời, phơi bày một thảm kịch kinh hoàng, một câu chuyện về sự bất tài, vô trách nhiệm và bản năng sinh tồn man rợ của con người.
Câu chuyện bắt đầu vào năm 1816, sau thất bại của Napoléon tại Waterloo. Anh trao trả cho Pháp cảng Saint Louis ở Sénégal, Tây Phi. Để tiếp quản, Pháp cử một hạm đội do thuyền trưởng Hugues Duroy de Chaumareys chỉ huy. Chaumareys, một quý tộc bảo hoàng, đã hơn 20 năm không ra biển và thiếu kinh nghiệm hàng hải trầm trọng. Sự bổ nhiệm của ông ta dựa trên lòng trung thành chính trị hơn là năng lực, gây ra sự bất mãn trong hàng ngũ sĩ quan cấp dưới.
Ngày 17/6/1816, hạm đội khởi hành từ Rochefort. Chaumareys, dưới sự xúi giục của Đại tá Schmaltz, tổng toàn quyền mới của Sénégal, đã chọn một lộ trình ngắn nhưng nguy hiểm dọc theo bờ biển, bất chấp lời khuyên của các thủy thủ. Chiếc Méduse nhanh chóng tách khỏi hạm đội và lạc đường. Chaumareys thậm chí còn giao quyền chỉ huy cho một “chuyên gia Châu Phi” tự xưng là Richefort, một cựu tù nhân vừa được trả tự do, càng đẩy con tàu đến gần thảm họa.
Ngày 2/7/1816, Méduse mắc cạn trên dải đất ngầm Arguin. Trong khi con tàu từ từ chìm xuống, Chaumareys và Schmaltz quyết định bỏ tàu. Vì không đủ thuyền cứu sinh cho tất cả, họ đã cho đóng một chiếc bè tạm bợ để chở 146 thủy thủ và binh lính, trong khi các quan chức và gia đình họ chiếm chỗ trên thuyền cứu sinh. Chiếc bè, không có phương tiện lái và chèo, quá tải và chật chội, bị bỏ mặc lênh đênh trên biển sau khi các thuyền cứu sinh cắt dây kéo.
Bức tranh “Chiếc bè của chiến thuyền Méduse” của Théodore Géricault khắc họa thảm cảnh của những người sống sót.
Cuộc Chiến Sinh Tồn Kinh Hoàng
Trên chiếc bè, đói khát, tuyệt vọng và sự hỗn loạn bùng nổ. Đánh nhau, giết chóc và ăn thịt lẫn nhau trở thành cảnh tượng thường ngày. Số người sống sót giảm dần theo từng đêm kinh hoàng. Chỉ còn 15 người sống sót sau 13 ngày lênh đênh khi được tàu Argus tình cờ phát hiện. Họ trong tình trạng hốc hác, kiệt quệ, nhiều người bị thương nặng. Năm người trong số đó chết ngay sau khi được cứu.
Hình ảnh chiến thuyền Méduse.
Sự Thật Được Phơi Bày và Làn Sóng Phẫn Nộ
Câu chuyện về thảm kịch Méduse nhanh chóng lan truyền, gây ra làn sóng phẫn nộ trong dư luận Pháp. Cuốn sách “Naufrage de la frégate la Méduse” (Vụ đắm chiến thuyền Méduse) của hai người sống sót, Henri Savigny và Alexandre Corréard, càng làm dấy lên sự phẫn nộ. Dù bị đưa ra xét xử, Chaumareys chỉ bị kết án 3 năm tù với các tội danh nhẹ. Tuy nhiên, vụ việc đã phơi bày sự thối nát và bất công trong bộ máy chính quyền Pháp thời bấy giờ.
Bức Tranh Lịch Sử và Bài Học Nhân Văn
Bức tranh của Géricault không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một lời tố cáo mạnh mẽ về sự vô nhân tính và lòng tham của con người. Ông đã miệt mài nghiên cứu, phỏng vấn người sống sót và thậm chí dựng lại mô hình chiếc bè để tái hiện chân thực thảm kịch. Hình ảnh những người sống sót vươn mình về phía hy vọng mong manh thể hiện khát vọng sinh tồn mãnh liệt của con người, đồng thời cũng là lời kêu gọi về lòng nhân ái và trách nhiệm.
Eugène Delacroix, bạn của Géricault và cũng là người mẫu cho bức tranh.
Thảm kịch Méduse là một lời nhắc nhở về hậu quả tàn khốc của sự bất tài, tham lam và vô trách nhiệm. Nó cũng là bài học về sức mạnh của hy vọng và lòng nhân ái, những giá trị cốt lõi của nhân loại.
Tài liệu tham khảo:
- Savigny, Henri, và Alexandre Corréard. Naufrage de la frégate la Méduse. Paris, 1817.
- Miles, Jonathan. The Wreck of the Medusa. New York, 2008.
