Vào cuối thế kỷ 17, nước Nga đang đứng trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới dưới sự trị vì của Peter Đại Đế (1682-1725). Những cải cách sâu rộng của ông, được thúc đẩy bởi tham vọng đưa nước Nga sánh vai với các cường quốc Tây Âu, đã chạm đến mọi ngóc ngách của xã hội, từ quân sự, giáo hội đến văn hóa và đời sống thường nhật. Bài viết này sẽ đưa bạn đọc ngược dòng lịch sử, tìm hiểu về bối cảnh ra đời, nội dung và di sản của cuộc cải cách vĩ đại này.
Những chuyến vi hành đến phương Tây, đặc biệt là chuyến đi cùng Đại phái bộ Sứ thần năm 1697, đã để lại trong Peter Đại Đế một ấn tượng sâu sắc về sự tiến bộ của Châu Âu. Trở về nước với hoài bão to lớn, ông quyết tâm hiện đại hóa nước Nga bằng mọi giá.
Quân Đội Mới Cho Một Nước Nga Hùng Mạnh
Nhận thức được tầm quan trọng của một quân đội hùng mạnh, Peter Đại Đế đã tiến hành cải tổ toàn diện lực lượng vũ trang. Quân đội Nga, vốn lạc hậu so với phương Tây, được tổ chức lại theo mô hình hiện đại, trang bị vũ khí mới và huấn luyện bài bản. Trang phục truyền thống bị bãi bỏ, thay vào đó là quân phục theo kiểu Tây Âu, thể hiện quyết tâm đoạn tuyệt với quá khứ.
Thay Áo Mới Cho Nếp Nghĩ Cũ
Không chỉ dừng lại ở quân đội, Peter Đại Đế còn muốn thay đổi cả diện mạo của người Nga. Ông ban hành sắc lệnh cấm để râu ria, yêu cầu đàn ông ăn mặc theo phong cách Tây Âu. Việc áp thuế râu được xem là một biện pháp cứng rắn nhưng hiệu quả, buộc người dân từ bỏ lề thói cũ để hội nhập với thế giới.
Sa hoàng Nga Peter I
Giáo Hội Dưới Vòng Kiểm Soát
Peter Đại Đế tin rằng ảnh hưởng quá lớn của Giáo hội Chính thống Nga là một rào cản cho sự phát triển. Ông tiến hành cải cách giáo hội, đặt nó dưới sự kiểm soát của nhà nước. Việc thành lập Thượng hội đồng cai trị thánh thiện năm 1721 đã chấm dứt quyền lực tuyệt đối của Thượng phụ, đồng thời tăng cường sự kiểm soát của Sa hoàng đối với Giáo hội.
Mở Cửa Với Thế Giới
Nhận thức được sự cần thiết của việc tiếp thu tri thức từ bên ngoài, Peter Đại Đế đã ban hành chính sách cởi mở, chào đón người nước ngoài đến Nga sinh sống và làm việc. Các trường học được thành lập, sách báo được xuất bản, và một rạp hát công cộng đầu tiên được mở tại Điện Kremlin.
Từ Thuế Hộ Gia Đình Đến Thuế Cá Nhân
Nỗ lực cải cách hệ thống thuế đã cho thấy tầm nhìn xa của Peter Đại Đế. Thay vì thuế hộ gia đình, ông áp dụng thuế cá nhân, tính trên mỗi “linh hồn”. Mặc dù vấp phải sự phản đối, chính sách thuế mới này đã giúp tăng ngân sách quốc gia, tạo điều kiện cho các cải cách khác được triển khai.
Thượng Nghị Viện Và Hệ Thống Trường Cao Đẳng
Năm 1711, Thượng nghị viện được thành lập, đóng vai trò như một chính phủ lâm thời khi Sa hoàng vắng mặt. Hệ thống trường cao đẳng, ra đời sau đó, chịu trách nhiệm quản lý các lĩnh vực quan trọng như quân sự, ngoại giao, thương mại. Mặc dù còn nhiều bất cập, đây được xem là những bước đi đầu tiên trong việc xây dựng một bộ máy hành chính hiện đại cho nước Nga.
Peter Đại Đế suy tư về ý tưởng xây dựng thành phố St Petersburg
Bảng Thang Bậc Chức Vụ Và Sự Thay Đổi Trong Xã Hội
Bảng thang bậc chức vụ, được ban hành năm 1722, là một cải cách mang tính đột phá, xóa bỏ hệ thống đẳng cấp cứng nhắc. Sự thăng tiến không còn dựa trên dòng dõi mà dựa trên năng lực và cống hiến.
Giáo Dục: Nền Tảng Cho Một Nước Nga Mới
Peter Đại Đế đặc biệt coi trọng giáo dục, coi đây là chìa khóa cho sự phát triển. Ông cho thành lập nhiều trường học, khuyến khích việc dịch sách, xuất bản báo chí. Việc cải cách bảng chữ cái đã góp phần nâng cao dân trí, mở ra cánh cửa tiếp cận tri thức cho người dân Nga.
Phát Triển Kinh Tế, Công Nghiệp Và Thương Mại
Dưới thời Peter Đại Đế, nước Nga chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp như khai thác mỏ, sản xuất vũ khí, dệt may. Ông khuyến khích thương mại quốc tế, cho xây dựng hệ thống kênh đào, biến St. Petersburg thành một trung tâm thương mại sầm uất.
Di Sản Của Một Vị Hoàng Đế
Những cải cách của Peter Đại Đế, tuy không phải lúc nào cũng được lòng dân, đã thay đổi hoàn toàn diện mạo nước Nga. Ông đã đặt nền móng cho một nước Nga hùng mạnh, hiện đại, có đủ khả năng cạnh tranh với các cường quốc khác.
Tàu của Peter Đại Đế
Kết Luận
Cải cách của Peter Đại Đế là một chương đầy biến động trong lịch sử nước Nga. Dưới sự lãnh đạo quyết đoán của ông, nước Nga đã bước ra khỏi bóng tối của thời Trung Cổ, vươn mình trở thành một cường quốc trên trường quốc tế.
Tài liệu tham khảo:
- Hughes, L. (2002). Peter the Great. Yale University Press.
- Riasanovsky, N. V. (2019). A History of Russia. Oxford University Press.
