Bốn chữ Hán “高山景行” uy nghi trên cổng đền Hùng, nơi thờ tự các vị vua Hùng, tổ tiên của dân tộc Việt, từ lâu đã là đề tài bàn luận với nhiều cách hiểu khác nhau. Liệu ý nghĩa đích thực của chúng là gì? Bài viết này sẽ cùng bạn đọc tìm hiểu nguồn gốc và thông điệp sâu xa ẩn chứa trong bốn chữ “Cao Sơn Cảnh Hạnh”, kết nối quá khứ với hiện tại, soi sáng giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
Nguồn Gốc Của “Cao Sơn Cảnh Hạnh”
“高山景行” trích từ hai câu đầu bài thơ “Xa Hạt” (車舝) trong phần Tiểu Nhã của Kinh Thi, một tập thơ cổ đại của Trung Hoa. Tuy nhiên, việc áp dụng cụm từ này vào bối cảnh văn hóa Việt Nam đã tạo nên những tầng ý nghĩa mới, gắn liền với lịch sử và tín ngưỡng dân gian.
Bài thơ “Xa Hạt” miêu tả tâm trạng háo hức của chàng trai khi đi rước dâu, một sự kiện trọng đại của đời người, mang ý nghĩa nối dõi tông đường. Xương Ý (昌意), con trai Hoàng Đế, đi rước Thục Sơn thị nữ, tức Cảnh Bộc, cũng mang ý nghĩa tương tự – sự kết hợp âm dương, khởi nguồn của sự sống và dòng dõi.
Giải Mã Từng Chữ, Từng Câu
Xa Hạt (車舝): “Xa” (車) không chỉ là xe mà còn mang hàm ý “xa thư” (車书), một tên gọi khác của Lạc Thư (洛书), biểu tượng cho hậu duệ, con cháu. “Hạt” (舝) là chốt xe, tượng trưng cho người nối dõi tông đường. Như vậy, “Xa Hạt” hàm ý sự tiếp nối, phát triển của dòng dõi, tương lai của dân tộc.
Cao Sơn (高山): Theo tác giả bài viết gốc, “Cao Sơn” là cách thể hiện khác của hai khái niệm Càn Cấn – Rồng Tiên của quẻ 33. Thiên sơn độn, tượng trưng cho Tổ tiên, tương thích với bài vị tổ tiên ở đền Hùng. “Cao Sơn” hướng về cội nguồn, tổ tiên, nhắc nhở con cháu về nguồn gốc cao quý của mình.
Cảnh Hạnh (景行): “Cảnh” (景) là lớn, “Hạnh” (行) là việc làm, hành động. “Cảnh Hạnh” chỉ việc lớn, việc trọng đại, ở đây là việc lấy vợ, sinh con, nối dõi tông đường. Điều này gắn liền với quan niệm “Con Rồng, cháu Tiên”, sự sinh sôi nảy nở, phát triển của dân tộc.
“Cao Sơn Cảnh Hạnh” Trong Bối Cảnh Đền Hùng
Việc khắc bốn chữ “高山景行” trên cổng đền Hùng không chỉ đơn thuần là lời nhắc nhở về công đức của các vua Hùng mà còn là thông điệp gửi gắm đến hậu thế về sứ mệnh thiêng liêng: gìn giữ và phát triển nòi giống, huyết thống, văn hóa của dân tộc.
Đây cũng là lời khẳng định sự trường tồn của dân tộc Việt, gắn liền với huyết thống và văn hóa của các vua Hùng. Sự tồn tại của người Việt chính là sự bảo tồn và phát triển văn hóa, quốc thống.
Thông Điệp Từ Quá Khứ Đến Hiện Tại
Trong bối cảnh hiện đại, thông điệp “Cao Sơn Cảnh Hạnh” vẫn còn nguyên giá trị. Nó nhắc nhở mỗi người Việt Nam về trách nhiệm gìn giữ và phát triển di sản văn hóa của tổ tiên, góp phần xây dựng đất nước vững mạnh.
Việc hiểu đúng ý nghĩa của bốn chữ này không chỉ là việc tìm hiểu lịch sử, văn hóa mà còn là cách để mỗi người con đất Việt thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, hun đúc tinh thần dân tộc, hướng tới tương lai tươi sáng.
Kết Luận
“Cao Sơn Cảnh Hạnh” trên cổng đền Hùng không chỉ là bốn chữ Hán đơn thuần mà là cả một thông điệp văn hóa sâu sắc, kết nối quá khứ với hiện tại, nhắc nhở con cháu về nguồn gốc, trách nhiệm và sứ mệnh thiêng liêng đối với dân tộc. Việc nghiên cứu và tìm hiểu ý nghĩa của cụm từ này là một phần quan trọng trong việc gìn giữ và phát triển bản sắc văn hóa Việt Nam.
Tài liệu tham khảo
- Kinh Thi – Bản dịch của nhiều tác giả.
- Thuyết Văn Giải Tự – Hứa Thận.
- Thiên Nam minh giám – Quốc sử quán triều Nguyễn.
- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc – Nguyễn Đình Chiểu.
- Các bài viết trên website nghiencuulichsu.com được tham khảo trong bài viết gốc.
