Che Guevara, biểu tượng cách mạng lừng danh, thường được nhớ đến qua cuộc hành trình xuyên Nam Mỹ, cách mạng Cuba và cái chết bi hùng ở Bolivia. Tuy nhiên, ít ai biết về giai đoạn ông hoạt động tại Congo, một chương ít được nhắc đến trong cuộc đời của người chiến sĩ cách mạng này.
Bối Cảnh Lịch Sử: Châu Phi Dậy Sóng
Thập niên 1960, làn sóng đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân bùng nổ mạnh mẽ trên khắp lục địa châu Phi. Hàng loạt quốc gia giành được độc lập, nhiều chính phủ Xã hội chủ nghĩa, cánh tả thân Liên Xô ra đời, tạo nên cuộc đối đầu ý thức hệ với các chính phủ cánh hữu thân phương Tây.
Cách mạng Cuba thành công đã tạo nên sự gắn kết mạnh mẽ với phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi. Quân đội Cuba hiện diện ở nhiều quốc gia châu Phi như Algeria, Congo, Guinea, Mozambique, Angola, Ethiopia, Somali, Tây Sahara, Eritrea, Zanzibar,… để hỗ trợ các lực lượng cánh tả.
Congo: Mảnh Đất Màu Mỡ Bị Bóc Lột Tàn Khốc
Congo, quốc gia nằm ở trung tâm châu Phi, sở hữu nguồn tài nguyên phong phú bậc nhất lục địa, nhưng lại chìm trong nghèo đói do ách cai trị tàn bạo của thực dân Bỉ. Dưới thời Nhà nước Congo Tự do (1885-1908), nạn chặt tay người dân để ép buộc lao động và thu thuế cao su đã cướp đi sinh mạng của hàng triệu người dân Congo.
Năm 1960, Congo giành được độc lập, nhưng lại rơi vào vòng xoáy nội chiến sau khi Thủ tướng Patrice Lumumba, người theo đường lối thân Liên Xô, bị ám sát.
Hành Trình Của Che Guevara Tại Congo
Năm 1965, Che Guevara quyết định rời Cuba để đến Congo, tham gia hỗ trợ lực lượng nổi dậy cánh tả Simba (“sư tử” trong tiếng Swahili). Trước đó, ông đã có chuyến thăm nhiều nước châu Phi và Trung Quốc để tìm kiếm sự ủng hộ.
Che Guevara, với mật danh “Tatu” (số 3 trong tiếng Swahili), cùng các đồng đội Cuba đã vượt rừng vào Congo, thiết lập căn cứ tại Kibamba, tỉnh Maniema. Mục tiêu của Che là huấn luyện quân du kích cho Laurent-Désiré Kabila, người sau này trở thành Tổng thống Congo.
Tuy nhiên, sự hợp tác giữa Che và du kích Congo gặp nhiều khó khăn. Che nhận thấy quân du kích thiếu kỷ luật, lãnh đạo tham lam, trong khi Laurent-Désiré Kabila lại nghi ngờ người da trắng và không thực sự tin tưởng Che.
Thất Bại Và Rút Lui
Bên cạnh đó, CIA đã phát hiện ra sự hiện diện của Che ở Congo và liên tục tấn công vào căn cứ của ông. Quân đội Congo, được hỗ trợ bởi lính đánh thuê Bỉ và Nam Phi, cũng mở cuộc tấn công quy mô lớn vào căn cứ Simba.
Cuối năm 1965, cuộc nổi dậy thất bại. Che Guevara và các đồng đội Cuba buộc phải rút lui qua Tanzania. Trong nhật ký của mình, Che đổ lỗi cho sự thiếu đoàn kết và yếu kém của lực lượng du kích Congo là nguyên nhân chính dẫn đến thất bại.
Những Bài Học Từ Congo
Giai đoạn hoạt động tại Congo là một phần quan trọng trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Che Guevara. Dù không thành công, nhưng nó cho thấy Che luôn kiên định với lý tưởng đấu tranh giải phóng cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, thất bại này cũng cho thấy sự phức tạp của các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, đòi hỏi sự thấu hiểu sâu sắc về văn hóa, chính trị và xã hội của mỗi quốc gia.
Kết Luận
Chương Congo, dù không vẻ vang như những gì Che đã làm được ở Cuba, vẫn là một phần không thể thiếu trong cuộc đời của ông. Nó cho ta thấy một Che Guevara luôn tràn đầy nhiệt huyết cách mạng, sẵn sàng hy sinh vì lý tưởng cao đẹp, nhưng cũng đồng thời cho thấy sự phức tạp của đấu tranh cách mạng và những bài học đắt giá về sự thấu hiểu và đoàn kết.
