Tháng 4/1945, bóng ma thất bại đã phủ đen lên Đức Quốc xã. Hồng quân Liên Xô tiến như vũ bão về Berlin, lãnh thổ Đệ tam Đế chế co lại từng ngày, quân lực kiệt quệ. Trong bối cảnh tuyệt vọng ấy, ít ai ngờ rằng quân Đức vẫn có thể giáng một đòn mạnh vào Hồng quân, giành lấy chiến thắng cuối cùng trong cuộc chiến tranh tàn khốc này. Câu chuyện diễn ra tại bang Sachsen, nơi chứng kiến cuộc đối đầu giữa Tập đoàn quân 52 Liên Xô, Tập đoàn quân 2 Ba Lan và quân đội Đức đang chống cự quyết liệt.
Cuộc Tiến Công Ban Đầu và Cái Bẫy Tại Bautzen
Ban đầu, cuộc tấn công của quân đội Liên Xô và Ba Lan diễn ra thuận lợi. Ngày 16/4/1945, sau khi vượt sông Neisse và chọc thủng phòng tuyến Đức, liên quân đã tiến về Bautzen, một thành phố chiến lược quan trọng. Quân Đức co cụm, cố thủ trong thành cổ Orenburg. Lúc này, Quân đoàn Tăng thiết giáp 1 Ba Lan đang tiến gần đến Dresden. Tướng Karol Sverchevsky, Tư lệnh Tập đoàn quân 2 Ba Lan, bị ám ảnh bởi viễn cảnh Dresden rơi vào tay quân Đức, nên quyết tâm để binh lính Ba Lan là những người đầu tiên tiến vào thành phố. Quyết định này, xuất phát từ lòng tự tôn dân tộc, lại vô tình đẩy quân đội Ba Lan vào một cái bẫy chết người.
Quân đội Liên Xô hành quân
Do quá mải mê tiến về phía Tây, các đơn vị xe tăng và cơ giới của Liên Xô và Ba Lan bị phân tán, mất liên lạc với hậu phương khi tiếp cận Dresden. Quân Đức chớp thời cơ, tập trung lực lượng, bao gồm cả Sư đoàn Tăng-Nhảy dù tinh nhuệ “Hermann Göring”, phản công vào hai cánh quân đang tiến công.
Vòng Vây Thắt Chặt và Sai Lầm Của Sverchevsky
Đến ngày 21/4/1945, quân Đức đã bao vây lực lượng chính của Tập đoàn quân 2 Ba Lan và một số đơn vị Liên Xô. Trong hồi ký, Nguyên soái Ivan Konev, Tư lệnh Mặt trận 1 Ukraine, đã nhận định rằng quân Đức hy vọng tạo ra một cuộc khủng hoảng trên toàn bộ cánh trái của Hồng quân, ảnh hưởng đến chiến dịch Berlin. Cuộc phản công của Đức đã gây thiệt hại nặng nề cho quân đội Liên Xô và Ba Lan, đặc biệt khi không quân Đức tạm thời chiếm ưu thế trên không. Nguyên soái Konev ra lệnh cho các đơn vị bị bao vây phải phá vây, nhưng kế hoạch này nhanh chóng đổ vỡ.
Tướng Sverchevsky lại đánh giá thấp tình hình, cho rằng quân Đức sẽ dễ dàng bị đẩy lùi. Quân đoàn Tăng thiết giáp 1 Ba Lan vẫn tiếp tục tiến về Dresden. Đến trưa 22/4, Sverchevsky mới nhận ra thảm họa đang đến gần và ra lệnh cho lực lượng tăng thiết giáp quay lại Bautzen. Tuy nhiên, đã quá muộn. Quân Ba Lan rơi vào hỗn loạn, pháo binh chiến đấu trong tuyệt vọng mà không có bộ binh yểm trợ, tổn thất nặng nề. Nhiều đơn vị mất liên lạc với Bộ Tham mưu, phải chuyển sang sự chỉ huy của Tập đoàn quân 52.
Nỗ Lực Phá Vây và Cái Giá Của Chiến Thắng
Dù bị bao vây, Tập đoàn quân 2 Ba Lan vẫn cố gắng tiến về Dresden với lực lượng của ba sư đoàn bộ binh. Đến ngày 24/4, Nguyên soái Konev phải đích thân can thiệp, ngăn chặn cuộc tiến công vô vọng này. Một sĩ quan Ba Lan sau này đã bình luận rằng Sverchevsky đã “say rượu khi ra lệnh”. Cuộc phá vây diễn ra vô cùng khó khăn. Khi thoát khỏi Weissenberg, Quân đoàn Cơ giới Cận vệ 7 chỉ còn lại ⅓ quân số. Tướng Vladimir Maksimov, chỉ huy cuộc phá vây, bị thương nặng, bị bắt và sau đó tử trận.
Ngày 26/4/1945, Sư đoàn Bộ binh 9 Ba Lan, đơn vị duy nhất còn lại trên hướng tiến công Dresden, nhận được lệnh rút quân. Tuy nhiên, họ bị phục kích trên đường rút lui, chịu tổn thất lớn. Cùng ngày, Sư đoàn “Hermann Göring” đánh bật quân Liên Xô khỏi Bautzen. Quân Đức cố gắng khai thác chiến thắng, tiến về phía Đông nhưng bị Tập đoàn quân Cận vệ 5 Liên Xô chặn đứng. Dù giành chiến thắng cục bộ, quân Đức không đạt được mục tiêu chiến lược là đánh vào sườn Hồng quân đang tiến về Berlin. Tập đoàn quân 2 Ba Lan mất hơn 8.000 quân, chiếm ⅕ quân số. Tổn thất của Liên Xô và Đức trong chiến dịch này vẫn chưa được xác định rõ ràng. Cuối cùng, Hồng quân chiếm Dresden vào ngày 8/5/1945 sau khi Đức đầu hàng.
Kết Luận
Trận Bautzen là một minh chứng cho sự tàn khốc của chiến tranh, nơi những quyết định sai lầm có thể dẫn đến hậu quả thảm khốc. Chiến thắng cuối cùng của Đức Quốc xã, dù mang tính cục bộ, cũng cho thấy sự ngoan cường của quân đội Đức ngay cả trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến. Bài học về sự phối hợp tác chiến, tầm quan trọng của thông tin tình báo và sự tỉnh táo trong chỉ huy vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay.
Tài liệu tham khảo
- Konev, I. S. (1969). Năm của chiến thắng. Nhà xuất bản Tiến bộ.
- Beevor, A. (2002). Berlin: The Downfall 1945. Viking.
