Những cuộc xung đột gần đây ở Ukraine và Trung Đông đã báo hiệu sự kết thúc của kỷ nguyên chiến tranh hạn chế và mở ra một kỷ nguyên mới của xung đột toàn diện, gợi nhớ đến chiến tranh tổng lực trong quá khứ. Bài viết này phân tích sự thay đổi này trong bối cảnh quốc tế, làm rõ nguyên nhân, tác động và xu hướng toàn cầu, đồng thời rút ra bài học cho các nhà hoạch định chiến lược, đặc biệt là trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ-Trung.
Nội dung
Mở đầu bằng nhận định của Clausewitz về tính biến đổi của chiến tranh qua từng thời kỳ, bài viết chỉ ra sự khó khăn trong việc dự đoán hình thái xung đột tương lai. Sự sụp đổ của Liên Xô, các cuộc tấn công 11/9 và cuộc chiến chống khủng bố đã định hình tư duy quân sự Mỹ trong nhiều thập kỷ, khiến triển vọng về một cuộc chiến tranh quy mô lớn giữa các quốc gia trở thành ưu tiên thấp. Tuy nhiên, cuộc xâm lược Ukraine năm 2022 và cuộc xung đột Israel-Hamas năm 2024 đã làm thay đổi đáng kể bức tranh này.
Sự Mở Rộng Của Quang Phổ Xung Đột
Hình ảnh minh họa: Binh lính Ukraine trên chiến trường. Nguồn: Foreign Affairs
Những dự đoán về chiến tranh tương lai, như tập trung vào không gian mạng và vũ khí tự động, đã đúng một phần. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của các mối đe dọa hạt nhân từ Nga và Trung Quốc, cùng với sự kết hợp giữa chiến tranh chiến hào và công nghệ hiện đại ở Ukraine, cho thấy một bức tranh phức tạp hơn. Sự tiếp biến của các hình thức chiến tranh khác nhau, từ chiến tranh thông thường đến chiến tranh bất đối xứng và các mối đe dọa hạt nhân, đang làm mờ ranh giới giữa các cấp độ xung đột.
Sự gia tăng xung đột trên biển, như ở Biển Đen và Biển Đỏ, cũng là một xu hướng đáng chú ý. Việc Hải quân Mỹ gặp khó khăn trong việc đảm bảo an ninh hàng hải ở những khu vực này đặt ra câu hỏi về khả năng của họ trong việc đối phó với những thách thức tương tự ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Nhân Khẩu Học Của Chiến Tranh Thay Đổi
Sự đa dạng của các chủ thể tham chiến, từ quân đội nhà nước đến các nhóm phi nhà nước, lính đánh thuê và tình nguyện viên quốc tế, đang làm phức tạp thêm bức tranh xung đột. Việc Mỹ và các đồng minh phải học lại cách xây dựng lực lượng cho Ukraine cho thấy sự cần thiết phải thích ứng với bối cảnh chiến tranh mới.
Việc Lầu Năm Góc thành lập Nhóm Liên lạc Quốc phòng Ukraine, một liên minh hơn 50 quốc gia, cho thấy sự phức tạp trong việc điều phối hỗ trợ quân sự quốc tế. Khả năng triển khai nhanh chóng hỗ trợ của Mỹ, được hỗ trợ bởi công nghệ như trí tuệ nhân tạo, là một bước tiến đáng kể. Tuy nhiên, bài viết cũng nhấn mạnh những khó khăn chính trị liên quan đến viện trợ an ninh, đặc biệt là trong việc cân bằng giữa hỗ trợ đối tác và tránh leo thang với đối thủ.
Răn Đe Trong Thời Đại Mới
Hình ảnh minh họa: Binh sĩ Israel tuần tra. Nguồn: Foreign Affairs
Sự trở lại của chiến tranh tổng lực đã làm sống lại khái niệm răn đe. Bài viết phân tích hai hình thức răn đe chính: răn đe thông qua ngăn chặn và răn đe thông qua trừng phạt. Việc Israel ngăn chặn thành công phần lớn mục tiêu của Iran trong cuộc tấn công năm 2024 là một ví dụ về răn đe thông qua ngăn chặn. Tuy nhiên, chi phí cho việc phòng thủ thường cao hơn nhiều so với chi phí tấn công.
Việc Mỹ cảnh báo Nga về hậu quả của việc sử dụng vũ khí hạt nhân ở Ukraine là một ví dụ về răn đe thông qua trừng phạt. Việc ra tín hiệu, như Mỹ hoãn thử nghiệm tên lửa để tránh gửi tín hiệu sai đến Nga, cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý leo thang.
Răn Đe Bền Bỉ Ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương
Đối mặt với sự trỗi dậy của Trung Quốc, Mỹ đang theo đuổi chiến lược “răn đe bền bỉ” ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, tập trung vào phân tán lực lượng và xây dựng quan hệ đối tác. Việc mở rộng căn cứ quân sự, tăng cường hợp tác với các đồng minh như Úc, Nhật Bản, Philippines và Hàn Quốc, cũng như thành lập AUKUS, là những minh chứng cho chiến lược này.
Việc Mỹ tạo ra sự không chắc chắn về phản ứng của mình trước các hành động của Trung Quốc, trái ngược với nguyên tắc chắc chắn của Schelling, được coi là một lợi thế. Sự hợp tác ngoại giao, như tiến bộ trong quan hệ Nhật Bản-Hàn Quốc và các cuộc tập trận quân sự đa phương, củng cố thêm chiến lược răn đe của Mỹ.
Kết Luận: Chuẩn Bị Cho Tương Lai
Sự trở lại của chiến tranh toàn diện đòi hỏi một cách tiếp cận toàn diện, kết hợp cả khả năng quân sự truyền thống và hiện đại, cũng như sự hợp tác chặt chẽ với đồng minh và đối tác. Mỹ cần tiếp tục đầu tư vào việc hiện đại hóa quân đội, hỗ trợ Đài Loan và củng cố quan hệ đối tác ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Bài học từ Ukraine và Trung Đông cho thấy, chuẩn bị cho chiến tranh toàn diện là cách tốt nhất để ngăn chặn nó xảy ra.
