Theo quan niệm truyền thống, nếu có ai qua đời vào ngày, giờ chết nguyên nhân, sẽ không thể thoát được khỏi sự hành hạ của các linh hồn ác. Những linh hồn này sẽ tra tấn người chết bằng cách đòi lấy tên họ và đưa đi. Điều này được gọi là trùng tang. Trọng trường hợp nặng, thần trùng có thể bắt 1, 3, hay thậm chí 9 người chết trong vòng 3 năm. Để tránh khỏi cơn thảm họa này, người ta thường đưa người chết lên chùa để trấn áp. Một trong những ngôi chùa nổi tiếng và nổi bật ở miền Bắc là Chùa Hàm Long. Tại đây, đàn đom đóm lập lòe tượng trưng cho linh hồn người chết vẫn bay lượn trong buổi chiều chạng vạng.
Lá bùa hình người để “trấn vong”
Người đến Chùa Hàm Long thường được nhà chùa ban tặng hai loại bùa để trấn áp trùng tang. Loại thứ nhất là tấm bùa với hình mặt Phật và chữ Nho phía sau. Loại thứ hai là lá bùa được làm bằng giấy nhiều màu, quấn thành hình người, mỗi chiều khoảng 3cm. Nhà chùa cho biết loại bùa này đã được cao tăng trì chú, có hiệu quả trong việc ngăn chặn các linh hồn lang thang quay về để ám hại gia đình. Đeo bùa còn mang lại sự bình an và sức khỏe cho người mang. Đặc biệt, những người mang “vong” đến Chùa Hàm Long được yêu cầu đeo lá bùa trong 3 năm liên tục, cho đến khi được cất giữ bên cạnh ngôi mộ.
Cứ nhìn vào lượng khách đông đảo tại Chùa Hàm Long hàng ngày (hầu hết là những người đến đây để gửi “vong” của người thân mới qua đời dưới sự kiếp sát), ta có thể hình dung số lượng bùa mà nhà chùa đã phát là không đếm xuể. Điều này chắc chắn nhờ vào danh tiếng hàng trăm năm của ngôi chùa này. Theo tài liệu lưu trữ tại đây, chùa Hàm Long được xây dựng tại hàm con rồng của ngọn núi Long Lĩnh. Chùa được bao quanh bởi các ngọn núi Phượng Hoàng, Kỳ Lân và Rùa. Theo các nhà phong thủy, chùa Hàm Long được xem là “nhốt trùng” do đặt trên đất Long, Ly, Quy và Phụng.
Chùa Hàm Long được cho là nơi có khả năng “nhốt trùng” vì nó là nơi tu tập của Hòa thượng Trịnh Thập, hay còn được gọi là Như Trừng Lân Giác – người đã viết kinh “Thập nguyện cứu sinh” để tu tập. Sau khi sư tổ qua đời, ông để lại hai ngọn tháp: một ngọn tháp xây bằng gạch chứa xá lợi của mình, và một ngọn tháp bằng đá được gọi là tháp Như Trừng Lân Giác (Cứu Sinh), chứa toàn bộ công phu tu tập của ông.
Sư tổ của chùa đã nhận thấy sự sợ hãi của con người trước những cái chết liên tiếp xảy ra trong gia đình hay dòng họ, và đã sáng tạo ra kinh “Thập nguyện cứu sinh” và bộ ván in khắc phù giải để giúp các linh hồn được siêu linh. Chùa Hàm Long cũng là nơi tu tập của các cao tăng như ngài Dương Không Lộ, tụ tông phái Bắc Tông và chuyên trị các trường hợp trùng tang một cách hiệu quả.
Đàn đom đóm và nồi cháo trắng
Trùng tang có thể coi là nỗi ám ảnh và sợ hãi nhất đối với gia đình có người chết. Vì thế, mỗi khi có người trong gia đình qua đời và được nhận biết là trùng tang, không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống của gia đình mà còn làm cho gia đình lo lắng về tương lai. Một người bán hàng gần chùa Hàm Long đã trở nên quen thuộc với những câu chuyện về trùng tang. Bà cho biết, trùng tang có ba loại: trùng nhật, trùng niên và trùng tam sa.
Tác động nhẹ của trùng tang là làm gia đình và con cháu gặp khó khăn về kinh tế, trong khi tác động nghiêm trọng hơn sẽ khiến thần trùng bắt đi con cháu theo. Có gia đình chỉ mất đi một người, trong khi có gia đình khác mất tới 9 người trong vòng 3 năm. Vì thế, khi có người trong gia đình qua đời, thường phải đi xem người chết có chết vào giờ “sạch” không. Nếu chết vào giờ trùng, rơi vào kiếp sát (Dần, Thân, Tỵ, Hợi) thì phải thực hiện cắt trùng hoặc gửi vong.
Câu chuyện về trùng tang còn được nhắc đến thông qua sự kiện xảy ra cách đây vài năm tại một gia đình ở Yên Dũng, Bắc Giang. Trong một ngày, gia đình này trải qua hai cái chết của ông bố và con dâu. Ông bố là ông Nguyễn Đức M. chết chưa đầy 2 tiếng, sau đó con dâu là Nguyễn Thị D. cũng ra đi. Vài tháng trước đó, cháu ruột của ông M. cũng mất vì một căn bệnh hiểm nghèo.
Cái chết liên tiếp trong gia đình ông Nguyễn Văn M. đã làm cho người dân trong làng và những người còn sống trong gia đình cảm thấy bối rối và lo lắng. Họ cho rằng “thần trùng” đã xuất hiện và bắt đầu hoành hành trong gia đình. Một gia đình khác ở Tây Hồ cũng gặp tình huống tương tự khi mất đi bố chồng khoảng 5 tiếng sau đó con dâu, người đang khỏe mạnh, cũng qua đời… Tất cả những cái chết này không thể giải thích được, và vì vậy mọi người đều cho rằng gia đình này đang gặp họa trùng tang.
Thông thường, khi có người trong gia đình chết trùng tang, người ta phải gửi ngay người đó lên chùa. Tuy nhiên, không phải chùa nào cũng có thể “nhốt trùng”. Điều này phụ thuộc vào tính linh thiêng của chùa và sự khéo léo của vị sư trụ trì. Với trường hợp nhẹ, có thể gửi người chết lên một ngôi chùa gần nhà, và các sư thầy sẽ đọc kinh niệm Phật hàng ngày để giúp linh hồn được siêu linh. Nhưng đối với những trường hợp nghiêm trọng, người ta ngay lập tức nghĩ tới Chùa Hàm Long. Theo suy nghĩ của nhiều người, qua hàng trăm năm, rất nhiều linh hồn đã tụ tập về ngôi chùa này, và do đó đã tạo ra nhiều câu chuyện ma quái và kỳ lạ.
Người dân kể rằng vào khoảng 17h-19h chiều, các đom đóm từ trong chùa bay ra tứ tán. Cánh đom đóm to bằng đầu ngón tay và rực sáng. Đó là nhà chùa thả cho vong đi chơi. Linh hồn bay lượn trong làng để giảm nhớ đời thường. Đến 19h, đom đóm bỗng dưng biến mất. Người dân cho rằng nhà chùa đã bắt linh hồn về và nhốt lại để ngăn chúng quay lại hoặc gây hại cho người dân.
Hàng ngày, các cao tăng trong chùa nấu cháo để cúng cho linh hồn. Chính nhờ vào những nồi cháo đó mà các linh hồn không bị đói. Tuy nhiên, trong những ngày không cúng cháo, sẽ xảy ra những sự cố đối với những người sống xung quanh chùa. Trâu bò, gà lợn sẽ chết hàng loạt mà không rõ nguyên nhân. Mọi người đồn rằng linh hồn bị đói nên đã bắt gia súc.
Chuyện về ngọn tháp Cứu Sinh
Hòa thượng Thích Thanh Dũng, trụ trì chùa Hàm Long, chia sẻ rằng chùa không khuyến khích mê tín dị đoan. Tuy nhiên, vì sự tin tưởng của người dân, chùa đồng ý thực hiện để an ủi tâm linh và giúp đỡ người dân yên tâm. Về những lời đồn đại trong dân gian về chức năng đặc biệt của chùa Hàm Long trong việc “trấn trùng”, hòa thượng Thích Thanh Dũng cho biết: “Sư Tổ Như Trừng Lân Giác đã tu tập tại chùa Hàm Long.
Sống thời, ông nhìn thấy những người dân lo lắng vì nhiều cái chết liên tiếp trong gia đình hay dòng họ. Ông đã đặt cả cuộc đời để cứu độ những người dân khỏi hoạ trùng tang. Cuối cùng, ông đã sáng tạo ra kinh “Thập nguyện” để cầu cho linh hồn người đã khuất được siêu sinh. Ông cũng đã tạo ra một bùa chú bằng đá để “trấn trùng”.
Vì những công đức đó, ông được tôn là hòa thượng Cứu Sinh. Đó cũng là lý do tại sao ngọn tháp đá ở đây mang tên Cứu Sinh. Ông đã tu tập công phu để giải quyết trùng tang và truyền lại cho thế hệ sau. Tuy nhiên, không có gì từ khoa học chứng minh rằng lá bùa mà ông để lại có thể “trấn trùng”. Chùa Hàm Long cũng không có ý định tuyên truyền mê tín dị đoan. Nhà chùa đồng ý nhận giữ vong chết từ những người đến cầu nguyện, và hàng ngày, nhà chùa tụng kinh Phật để linh hồn được an lành và sớm siêu sinh”.
Hòa thượng Thích Thanh Dũng tiết lộ: “Có một số sự việc kỳ lạ mà tôi không thể giải thích. Tôi chỉ cân nhắc chúng là những sự trùng hợp. Ví dụ, chúng tôi thường xuyên đón tiếp những người bị rối loạn tâm thần. Theo người thân của họ, họ bị “vong hành”. Những người này không phải bị bệnh tâm thần, nhưng họ cư xử giống như mất trí. Họ tự xé quần áo và kêu lên như thú hoang. Trong nhiều trường hợp, người thân phải trói lại họ và đưa đến chùa. Lạ thay, chỉ cần chùa làm lễ cho họ, họ trở lại trạng thái bình thường. Tôi sẽ cho rằng những người này được ngắm nhìn cảnh sắc thanh tịnh và thanh bình của chùa, và do đó tỉnh lại”.
Theo nhà văn chuyên sâu về đề tài này, Giáo sư Nguyễn Hoàng Phương, nguyên Đại học Sư phạm Hà Nội, công thức cộng hưởng sóng tổ tiên gia đình trong mỗi giai đoạn mới mất có thể là nguyên nhân của hiện tượng trùng tang.
