Đại tang: để tang 3 năm
Thời gian để đại tang là 3 năm, tuy nhiên, thực tế chỉ kéo dài 27 tháng. Bà Hồ Xuân Hương đã viết về điều này trong một bài thơ. Khi ông Phủ Vĩnh Tường qua đời, bà đã sáng tác một bài thơ để khóc ông với hai câu nói về việc để tang: “Hai bảy tháng trời là mấy chốc, Trăm năm ông Phủ Vĩnh Tường ơi!”
Đại tang được tổ chức để tang cha mẹ ruột và cha mẹ nuôi, nàng dâu để tang cha mẹ chồng, vợ để tang chồng, con cháu thừa kế để tang ông bà khi cha mẹ qua đời và cha ông cũng đã mất.
Tiểu tang
Theo phong tục, tiểu tang có nhiều loại với tên gọi khác nhau và thời gian để tiểu tang cũng khác nhau tuỳ thuộc vào quan hệ gia đình.
a. Cơ niên: để tang một năm
Để tang một năm dành cho cha mẹ để tang cho con trai, con dâu trưởng, và con gái (chưa kết hôn); chồng để tang cho vợ; con rể để tang cho cha mẹ vợ; anh em và chị em (chưa kết hôn) bao gồm cả anh em cùng cha khác mẹ để tang cho nhau; em để tang cho chị dâu trưởng; cháu trai và cháu gái (chưa kết hôn) để tang cho ông bà nội; cháu để tang cho chú bác ruột và cô ruột (chưa kết hôn); cháu dâu để tang cho ông bà nhà chồng.
b. Đại công: để tang 9 tháng
Để tang 9 tháng dành cho cha mẹ để tang con gái (đã kết hôn) và con dâu thứ; anh em ruột (đã kết hôn) để tang cho nhau; anh em con chú con bác ruột để tang cho nhau; chị em con chú con bác ruột (chưa kết hôn) để tang cho nhau.
c. Tiểu công: để tang 5 tháng
Để tang 5 tháng dành cho anh chị em cùng mẹ khác cha để tang cho nhau; chị em con chú con bác ruột (đã kết hôn) để tang cho nhau; con để tang cho dì ghẻ; cháu để tang cho ông chú, bà bác, và bà thím; cháu để tang cho bà cô (chưa kết hôn), chú họ, bác họ, thím họ, cô họ (chưa kết hôn), ông bà ngoại, cậu, và dì ruột; và chắt để tang cho cụ ông cụ bà bên nội.
d. Ti ma: để tang 3 tháng
Để tang 3 tháng dành cho cha mẹ để tang cho con rể; con cô con cậu và đôi con dì để tang cho nhau; cháu để tang cho ông chú họ, ông bác họ, bà cô họ (chưa kết hôn), bà cô (đã kết hôn), và cụ cô (chưa kết hôn); chắt để tang cho cụ chú cụ bác; và chút để tang cho kỵ ông kỵ bà bên nội.
Việc để tang ở người Việt có một quan niệm rõ ràng là “trọng nam khinh nữ”. Ví dụ, thời gian để tang chồng là 27 tháng, được gọi là đại tang. Trong khi đó để tang vợ chỉ kéo dài một năm và được gọi là tiểu tang.
Một điều đặc biệt khác là khi người con gái đã kết hôn thì được xem là ngoại tộc, đồng nghĩa với việc bị coi như “nữ nhân ngoại tộc” và “dâu là con rể là khách”. Bởi vậy, khi phụ nữ đã kết hôn qua đời, thì thời gian để tang của họ thường ngắn hơn so với khi chưa có chồng.
Việc để tang của chúng ta phản ánh một nền văn minh lâu đời, tôn trọng trật tự, tuân thủ nguyên tắc rõ ràng và phân biệt rõ ràng theo quan hệ gia đình. Việc để tang cần được học tập và được giáo dục để biết và thực hiện đúng theo phong tục. Chúng ta có thể nhận ra gia đình có được giáo dục theo truyền thống Việt hay không thông qua việc con cháu đều tham dự tang lễ của ông bà hay cha mẹ.
Để tiện công việc và đảm bảo cuộc sống hàng ngày, ngày nay, trang phục tang chỉ được mặc cho đến khi hoàn thành việc chôn cất người thân. Sau đó, người ta đeo một chiếc vòng tay đen rộng khoảng 10 phân trên cánh tay trái trong trường hợp đại tang, và đeo một miếng vải đen nhỏ bằng đầu ngón tay cái ở nẹp áo phía trước ngực hoặc đặt lên mũ trong trường hợp tiểu tang. Còn đối với phụ nữ, họ thường đeo khăn trắng hoặc cài miếng vải đen phía trước ngực bên trái khi mặc áo dài.
