Từ cuộc cách mạng lật đổ chế độ Batista năm 1959, Fidel Castro đã trở thành một trong những nhân vật chính trị gây tranh cãi nhất thế kỷ 20. Bài viết này sẽ nhìn lại hành trình của Castro và những di sản ông để lại cho Cuba, từ những thành tựu xã hội ban đầu đến những căng thẳng địa chính trị trong Chiến tranh Lạnh và cuộc khủng hoảng kinh tế sau khi Liên Xô sụp đổ.
Lên Nắm Quyền và Những Cải Cách Ban Đầu
Ngày 16/2/1959, đánh dấu một bước ngoặt lịch sử khi Fidel Castro tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng Cuba sau cuộc cách mạng thành công. Chuyến thăm Hoa Kỳ sau đó, nhằm mục đích tìm kiếm sự ủng hộ từ chính quyền Eisenhower, đã không đạt được kết quả như mong đợi.
Castro ngay lập tức bắt tay vào cải cách đất nước, với trọng tâm là cải cách nông nghiệp và quốc hữu hóa các ngành công nghiệp chính. Luật Cải cách Nông nghiệp Đầu tiên, được ban hành vào ngày 17/5/1959, giới hạn quyền sở hữu đất đai và tái phân phối cho nông dân. Những chính sách này, mặc dù được lòng giới lao động, lại tạo ra sự phản đối từ tầng lớp trung lưu và thượng lưu, dẫn đến làn sóng di cư đầu tiên sang Hoa Kỳ.
Cuba Xã Hội Chủ Nghĩa và Căng Thẳng Với Hoa Kỳ
Sự liên kết ngày càng tăng của Castro với Liên Xô và việc bổ nhiệm các nhân vật chủ chốt theo chủ nghĩa Marx – Lenin vào chính phủ đã làm gia tăng căng thẳng với Hoa Kỳ. Vụ nổ tàu Le Coubre vào năm 1960, mà Castro đổ lỗi cho Hoa Kỳ, đã đẩy mối quan hệ hai nước đến bờ vực thẳm.
Fidel Castro trong chuyến thăm Harlem, New York, năm 1960
Cuộc xâm lược Vịnh Con Lợn do CIA hậu thuẫn vào năm 1961, mặc dù thất bại, đã củng cố thêm lập trường chống Mỹ của Castro và đẩy Cuba vào vòng tay của Liên Xô. Castro chính thức tuyên bố Cuba là một quốc gia xã hội chủ nghĩa và củng cố mối quan hệ với Liên Xô thông qua các hiệp định thương mại và quân sự.
Cuộc Khủng Hoảng Tên Lửa Cuba và Ảnh Hưởng Của Nó
Năm 1962, thế giới đứng bên bờ vực của một cuộc chiến tranh hạt nhân khi Liên Xô bí mật lắp đặt tên lửa hạt nhân trên lãnh thổ Cuba. Cuộc khủng hoảng tên lửa Cuba, mặc dù được giải quyết ôn hòa, đã để lại những di chứng sâu sắc cho Cuba. Castro cảm thấy bị Khrushchev phản bội vì đã rút tên lửa mà không tham khảo ý kiến của ông.
Sau cuộc khủng hoảng, Castro tiếp tục củng cố chủ nghĩa xã hội ở Cuba, đàn áp phe đối lập và tập trung quyền lực vào tay Đảng Cộng sản. Những chương trình xã hội như giáo dục và y tế miễn phí được mở rộng, nhưng nền kinh tế Cuba ngày càng phụ thuộc vào viện trợ của Liên Xô.
Cuba Hậu Chiến Tranh Lạnh và Thời Kỳ Đặc Biệt
Sự sụp đổ của Liên Xô vào năm 1991 đã giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế Cuba. Mất đi nguồn viện trợ quan trọng, Cuba rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế trầm trọng được gọi là “Thời kỳ Đặc biệt”.
Để đối phó với cuộc khủng hoảng, Castro đã thực hiện một số cải cách kinh tế, cho phép một số hình thức kinh doanh tư nhân và thu hút đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, ông vẫn kiên quyết duy trì hệ thống chính trị xã hội chủ nghĩa và kiểm soát chặt chẽ phe đối lập.
Di Sản Của Fidel Castro
Fidel Castro qua đời vào năm 2016, để lại một di sản phức tạp và gây tranh cãi. Ông được ngưỡng mộ bởi nhiều người vì đã lãnh đạo cuộc cách mạng Cuba, mang lại giáo dục và y tế miễn phí cho người dân, và kiên định chống lại chủ nghĩa đế quốc Mỹ.
Tuy nhiên, ông cũng bị chỉ trích vì vi phạm nhân quyền, đàn áp phe đối lập chính trị, và quản lý kinh tế kém hiệu quả. Dưới sự lãnh đạo của ông, Cuba đã đạt được những tiến bộ đáng kể về mặt xã hội, nhưng cũng phải trả giá bằng sự cô lập quốc tế và trì trệ kinh tế. Di sản của Fidel Castro tiếp tục là chủ đề tranh luận sôi nổi, cả ở Cuba và trên thế giới.
