Mở đầu
Bốn mươi năm đã trôi qua kể từ ngày 19/1/1974, ngày mà quân đội Trung Quốc bất ngờ tấn công và chiếm đóng trái phép quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam Cộng Hòa. Sự kiện này không chỉ là một mất mát to lớn về chủ quyền lãnh thổ mà còn là một vết thương lòng khó lành trong tâm trí của nhiều thế hệ người Việt. Bài viết này, dựa trên những tư liệu lịch sử được giải mật và lời kể của những nhân chứng trực tiếp, sẽ đưa chúng ta trở lại thời khắc lịch sử bi hùng ấy, tái hiện lại diễn biến của trận hải chiến, phân tích bối cảnh địa chính trị phức tạp dẫn đến sự kiện, và rút ra những bài học quý báu cho hiện tại và tương lai.
Quần đảo Hoàng Sa – Đồ họa: Thanh Niên OnlineQuần đảo Hoàng Sa – Nguồn ảnh: Thanh Niên Online
Tham Vọng Biển Đông Và Hành Động Gặm Nhấm Của Trung Quốc
Từ đầu thế kỷ 20, Trung Quốc đã nuôi tham vọng thôn tính biển Đông, biến nó thành “ao nhà”. Quần đảo Hoàng Sa, với vị trí chiến lược quan trọng trên tuyến đường hàng hải quốc tế, đã nằm trong tầm ngắm của Bắc Kinh. Bằng các tuyên bố chủ quyền phi lý, Trung Quốc từng bước thực hiện kế hoạch gặm nhấm Hoàng Sa.
Sau Thế chiến thứ hai, lợi dụng sự suy yếu của Pháp tại Đông Dương, Trung Quốc đã chiếm đóng trái phép nhóm đảo An Vĩnh (Amphitrite) ở phía Đông Bắc Hoàng Sa. Đến năm 1974, trong bối cảnh Việt Nam Cộng Hòa đang gặp nhiều khó khăn do chiến tranh và sự rút lui của Mỹ, Trung Quốc đã quyết định dùng vũ lực để chiếm đóng toàn bộ quần đảo Hoàng Sa.
Chuẩn Bị Cho Cuộc Xâm Lược
Nhận thấy cơ hội đã đến, Trung Quốc đã nhanh chóng chuẩn bị cho cuộc tấn công. Vào ngày 11/1/1974, Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngang ngược tuyên bố chủ quyền đối với cả hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, vu cáo Việt Nam Cộng Hòa “chiếm đóng bất hợp pháp”.
Chu Ân Lai (phải) tìm kiếm tín hiệu xanh từ Mỹ trước khi ra lệnh chiếm Hoàng SaChu Ân Lai (phải) tìm kiếm tín hiệu xanh từ Mỹ trước khi ra lệnh chiếm Hoàng Sa
Để che đậy dã tâm xâm lược, Trung Quốc tung tin tàu cá của họ bị Việt Nam Cộng Hòa tấn công, đồng thời đưa tàu chiến áp sát Hoàng Sa. Trước tình hình đó, Việt Nam Cộng Hòa đã có những phản ứng mạnh mẽ cả về ngoại giao lẫn quân sự.
Việt Nam Cộng Hòa Ứng Phó
Về mặt ngoại giao, Ngoại trưởng Việt Nam Cộng Hòa đã gửi công điện phản đối đến Trung Quốc và Liên Hiệp Quốc, đồng thời kêu gọi sự hỗ trợ của quốc tế. Về mặt quân sự, Hải quân Việt Nam Cộng Hòa đã điều bốn chiến hạm ra bảo vệ Hoàng Sa.
Bốn chiến hạm của Việt Nam Cộng Hòa ra chiến đấu bảo vệ quần đảo Hoàng Sa vào tháng 1.1974Bốn chiến hạm của Việt Nam Cộng Hòa tham chiến tại Hoàng Sa tháng 1/1974
Tuy nhiên, lực lượng của Việt Nam Cộng Hòa gặp bất lợi lớn khi Mỹ, lúc này đã bắt đầu quá trình bình thường hóa quan hệ với Trung Quốc, đã làm ngơ trước hành động xâm lược của Bắc Kinh.
Trận Hải Chiến Hoàng Sa 19/1/1974
Sáng ngày 19/1/1974, trận hải chiến chính thức nổ ra. Dù chiến đấu dũng cảm và ngoan cường, lực lượng Việt Nam Cộng Hòa đã không thể chống đỡ nổi quân xâm lược đông đảo và được trang bị vũ khí hiện đại hơn của Trung Quốc.
Thất Thủ Hoàng Sa Và Bài Học Lịch Sử Đau Lòng
Trận hải chiến Hoàng Sa kết thúc với việc toàn bộ quần đảo rơi vào tay Trung Quốc. Việt Nam Cộng Hòa đã chịu tổn thất nặng nề về người và tàu chiến. Sự kiện này đã để lại những bài học xương máu về việc bảo vệ chủ quyền biển đảo.
Kế Hoạch Không Kích Bị Bỏ Lỡ
Ít ai biết rằng, Không quân Việt Nam Cộng Hòa đã lên kế hoạch chi tiết cho một cuộc phản công quy mô lớn nhằm giành lại Hoàng Sa. Đại tá Nguyễn Thành Trung, một phi công lão luyện, đã chia sẻ với Thanh Niên Online về kế hoạch táo bạo này.
Đại tá Nguyễn Thành Trung đang kể về kế hoạch không kích giành lại Hoàng Sa vào năm 1974Đại tá Nguyễn Thành Trung và câu chuyện về kế hoạch không kích Hoàng Sa năm 1974
Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị hủy bỏ vào phút chót do Mỹ gây sức ép lên Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu. Sự can thiệp của Mỹ đã khiến Việt Nam Cộng Hòa mất đi cơ hội phản công và giành lại Hoàng Sa.
Kết Luận
Hải chiến Hoàng Sa 1974 là một minh chứng cho tham vọng bành trướng và sẵn sàng sử dụng vũ lực của Trung Quốc ở Biển Đông. Sự kiện này cũng là lời cảnh tỉnh cho các thế hệ người Việt Nam hôm nay về trách nhiệm bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Sự hy sinh của các chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa trong trận hải chiến Hoàng Sa sẽ mãi mãi được khắc ghi trong lịch sử dân tộc.
