Từ một vùng đất khô cằn, chật hẹp giữa Địa Trung Hải và sa mạc, luôn bị chèn ép bởi các đế chế hùng mạnh, dân Israel đã sản sinh ra Kinh Thánh, một áng văn vĩ đại làm thay đổi vận mệnh nhân loại. Không một nền văn minh nào có thể thoát khỏi ảnh hưởng sâu rộng của Kinh Thánh. Từ Cộng sản chủ nghĩa đến Kinh tế thị trường, tất cả đều mang dấu ấn của áng văn này. Nhưng Kinh Thánh ra đời như thế nào? Những câu chuyện trong đó có thật hay không? Khảo cổ học đã hé lộ những gì về những bí ẩn này?
Cuộn sách Isaiah
Các Tổ Phụ: Huyền Thoại Hay Sự Thật?
Theo Kinh Thánh, câu chuyện về các tổ phụ, bắt đầu từ Abraham, diễn ra khoảng năm 2100 trước Công Nguyên (TCN). Tuy nhiên, khảo cổ học đã chỉ ra một số điểm mâu thuẫn.
-
Người Philistin: Kinh Thánh kể về cuộc gặp gỡ giữa Isaac và Abimelek, vua của người Philistin. Thế nhưng, người Philistin chỉ di cư đến vùng này khoảng năm 1200 TCN, tức là 900 năm sau thời điểm Kinh Thánh đề cập. Thành Gerar, nơi được cho là diễn ra cuộc gặp gỡ, cũng chỉ trở thành một trung tâm quan trọng từ thế kỷ thứ 8 TCN.
-
Lạc Đà: Kinh Thánh mô tả lạc đà là phương tiện vận chuyển phổ biến thời các tổ phụ. Tuy nhiên, theo khảo cổ học, lạc đà chỉ được thuần hóa và sử dụng trong khu vực này sau năm 1000 TCN.
-
Đoàn Lái Buôn: Câu chuyện về Joseph bị bán cho một đoàn lái buôn cũng chứa đựng những chi tiết về hàng hóa chỉ xuất hiện từ thế kỷ 8 TCN.
Những điểm mâu thuẫn này cho thấy câu chuyện về các tổ phụ có thể đã được viết vào khoảng thế kỷ 7 TCN, dựa trên bối cảnh xã hội đương thời, chứ không phải là ghi chép lịch sử chính xác.
Vương quốc Philistin
Cuộc Di Cư Khỏi Ai Cập: Có Thật Sự Diễn Ra?
Kinh Thánh miêu tả cuộc di cư vĩ đại của dân Do Thái khỏi Ai Cập, dưới sự lãnh đạo của Moses. Tuy nhiên, những ghi chép của Ai Cập, một đế quốc có nền hành chính chặt chẽ, lại không hề đề cập đến sự kiện này. Văn kiện Ai Cập duy nhất nhắc đến người Israel là một tấm bia từ năm 1207 TCN, ghi lại chiến thắng của vua Merneptah trước dân Israel ở Canaan. Điều này mâu thuẫn với thời điểm cuộc di cư được Kinh Thánh xác định (thế kỷ 15 TCN).
Hành trình di cư
Hơn nữa, các cuộc khai quật khảo cổ ở bán đảo Sinai, nơi dân Do Thái được cho là đã dừng chân 40 năm, cũng không tìm thấy bất kỳ dấu vết nào về sự hiện diện của họ trong giai đoạn này. Một số địa danh được Kinh Thánh nhắc đến cũng chỉ xuất hiện nhiều thế kỷ sau thời điểm được cho là của cuộc di cư.
Bối Cảnh Ra Đời Của Huyền Thoại
Vậy tại sao những câu chuyện này lại được viết vào thế kỷ 7 TCN? Giả thuyết được chấp nhận rộng rãi nhất liên quan đến sự trỗi dậy của vương quốc Judah sau sự sụp đổ của vương quốc Israel (phía Bắc) dưới tay đế quốc Assyria. Judah, giờ đây là trung tâm của dân Do Thái, mang trong mình khát vọng thống nhất và phục hưng đất nước.
Câu chuyện về các tổ phụ, với Abraham là trung tâm, được xem như một công cụ chính trị để liên kết các bộ lạc khác nhau, tạo nên một bản sắc chung cho dân tộc. Câu chuyện về cuộc di cư và chinh phục Canaan, với sự trợ giúp của Thiên Chúa, cũng nhằm khơi dậy tinh thần đoàn kết và khát vọng giành lại những vùng đất đã mất.
David và Solomon: Thời Kỳ Hoàng Kim Hay Huyền Thoại?
Kinh Thánh miêu tả David và Solomon là những vị vua vĩ đại, đưa vương quốc Do Thái đến đỉnh cao quyền lực. Tuy nhiên, khảo cổ học cho thấy Jerusalem thời David và Solomon chỉ là một ngôi làng nhỏ, không có thành quách. Những công trình kiến trúc đồ sộ được cho là do Solomon xây dựng cũng được xác định là xuất hiện sau đó hàng trăm năm.
Giấc Mộng Bá Vương Và Di Sản Của Kinh Thánh
Giấc mộng thống nhất của vua Josias (Judah) đã tan vỡ khi ông bị vua Ai Cập giết chết. Judah sau đó bị Babylone chinh phục, Đền thờ Jerusalem bị phá hủy. Tuy nhiên, chính trong thời kỳ lưu đày này, Kinh Thánh đã được hoàn thiện. Những câu chuyện về quá khứ huy hoàng, về giao ước với Thiên Chúa, trở thành niềm hy vọng cho một tương lai tươi sáng.
Kinh Thánh, dù chứa đựng những huyền thoại, đã trở thành một áng văn vĩ đại, mang thông điệp phổ quát về hy vọng và đức tin, vượt qua mọi khổ đau và bất hạnh của hiện tại.
Tài liệu tham khảo
-
Finkelstein, I., & Silberman, N. A. (2001). The Bible unearthed: Archaeology’s new vision of ancient Israel and the origin of its sacred texts. New York: Free Press.
-
Dever, W. G. (2003). Who were the early Israelites and where did they come from?. Grand Rapids, Mich: W.B. Eerdmans Pub. Co.
