Lưu Cơ, tự Bá Ôn, một cái tên gắn liền với sự hình thành và hưng thịnh của triều đại nhà Minh. Cuộc đời ông là một bức tranh lịch sử sống động, từ những ngày tháng nghiên cứu kinh sử đến khi dấn thân vào chốn quan trường đầy biến động, từ vị trí mưu sĩ tài ba đến những ngày tháng cuối đời mang đầy u uất. Bài viết này sẽ tái hiện lại hành trình lịch sử đầy thăng trầm của Lưu Bá Ôn, một khai quốc công thần triều Minh.
Sinh năm 1333 tại Thanh Điền, Triết Giang, trong một gia đình hào môn có truyền thống yêu nước và học vấn uyên thâm, Lưu Cơ sớm bộc lộ tài năng xuất chúng. Từ nhỏ, ông đã say mê nghiên cứu kinh sử, đặc biệt là các binh thư và chiến lược quân sự. Năm 23 tuổi, ông đỗ tiến sĩ, bước chân vào chốn quan trường nhà Nguyên.
Tuy nhiên, quan trường cuối thời Nguyên đầy rẫy sự hủ bại khiến Lưu Cơ, một người ngay thẳng và đầy nhiệt huyết, không thể dung thân. Ông bị gièm pha, bị bài xích, cuối cùng phải từ quan về quê. Những năm tháng ẩn cư tại Thanh Điền là khoảng thời gian ông miệt mài nghiên cứu binh pháp, trau dồi học vấn, chờ đợi thời cơ tái xuất.
Chân dung Lưu Bá Ôn
Giai đoạn đầu phục vụ Chu Nguyên Chương
Cuối thời Nguyên, các cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra khắp nơi. Phương Quốc Trân, một thủ lĩnh nổi dậy ở Giang Triết, là một thế lực đáng gờm khiến triều đình phải nhờ đến Lưu Cơ. Mặc dù đã vạch ra kế hoạch tiêu diệt Phương Quốc Trân, nhưng do sự mua chuộc và hối lộ của Phương, kế hoạch của Lưu Cơ bị phá vỡ, ông một lần nữa từ quan.
Năm 1359, Chu Nguyên Chương, thủ lĩnh nghĩa quân Khăn Đỏ, nổi lên mạnh mẽ ở Giang Nam. Nhận thấy tài năng của Lưu Cơ, Chu Nguyên Chương nhiều lần mời ông về phò tá. Ban đầu, Lưu Cơ còn do dự bởi tư tưởng phản đối nghĩa quân, nhưng trước tình hình rối ren và sự thuyết phục của các bằng hữu, cuối cùng ông quyết định đến Ứng Thiên gặp Chu Nguyên Chương.
Trận chiến Hồ Bà Dương
Tại Ứng Thiên, Lưu Cơ dâng lên Chu Nguyên Chương 18 kế sách, vạch ra chiến lược xây dựng đất nước và thống nhất thiên hạ. Chu Nguyên Chương vô cùng hài lòng, phong Lưu Cơ làm mưu sĩ, tin tưởng tuyệt đối.
Những mưu kế định thiên hạ
Một trong những đóng góp quan trọng nhất của Lưu Cơ là chiến lược “tiên diệt Trần Hữu Lượng, hậu bình Trương Sĩ Thành”. Ông nhận định Trần Hữu Lượng là mối đe dọa lớn nhất, nếu không tiêu diệt sẽ khó lòng thống nhất thiên hạ. Chu Nguyên Chương nghe theo kế sách này, tập trung lực lượng đánh bại Trần Hữu Lượng trong trận chiến hồ Bà Dương năm 1363. Chiến thắng này là bước ngoặt quan trọng, đặt nền móng cho sự thành lập nhà Minh.
Không chỉ giỏi về quân sự, Lưu Cơ còn tinh thông chính trị và ngoại giao. Ông chủ trương kết hợp giữa cứng rắn và mềm mỏng, vừa đánh chiếm vừa chiêu hàng, giúp Chu Nguyên Chương nhanh chóng mở rộng địa bàn, thu phục nhân tâm.
Những năm tháng cuối đời
Sau khi nhà Minh thành lập, Lưu Cơ được phong làm Ngự Sử Trung Thừa. Ông đã có nhiều đóng góp trong việc xây dựng pháp luật, chấn chỉnh kỷ cương, ổn định xã hội. Tuy nhiên, do tính cách cương trực, không sợ cường quyền, Lưu Cơ đắc tội với nhiều người, trong đó có Lý Thiện Trường, một công thần có thế lực lớn. Lý Thiện Trường tìm cách hãm hại, khiến Lưu Cơ bị vu oan, phải từ quan về quê.
Mặc dù về quê ẩn cư, nhưng Lưu Cơ vẫn luôn lo lắng cho vận mệnh đất nước. Ông dâng sớ tố cáo bọn gian thần, nhưng lại bị Hồ Duy Dung, một kẻ tiểu nhân, lợi dụng để hãm hại. Chu Nguyên Chương tin lời vu cáo, cắt bổng lộc của Lưu Cơ. Quá uất ức và phẫn nộ, Lưu Cơ lâm bệnh nặng. Trước khi qua đời, ông để lại cho con trai hai bản tấu chương, một là “Thiên văn thư”, hai là bản tấu bí mật, dự đoán tình hình chính sự và hiến kế trị quốc.
Lưu Cơ mất năm 1375, hưởng thọ 65 tuổi. Cái chết của ông là một mất mát lớn cho triều Minh. Sau này, Chu Nguyên Chương mới nhận ra sự trung thành và tài năng của Lưu Cơ, hối hận vì đã nghe lời gian thần.
Kết luận
Lưu Bá Ôn là một nhân vật lịch sử kiệt xuất, một khai quốc công thần tài ba lỗi lạc của triều Minh. Ông không chỉ là một nhà quân sự tài giỏi, một nhà chính trị mẫn tiệp mà còn là một người có khí tiết, liêm khiết, hết lòng vì nước vì dân. Cuộc đời ông, với những thăng trầm và biến cố, là một bài học quý giá về lòng trung thành, về tài năng và đức độ, về những bi kịch của người quân tử trong chốn quan trường đầy mưu mô và toan tính.
Tài liệu tham khảo
- Mười Đại Mưu Lược Gia Trung Quốc, Dịch giả: Phong Đảo, Chủ biên: Tang Du.
