Vào một ngày tháng Tư năm 1989, khi chiếc xe của Thủ tướng Lý Bằng bị chặn lại bởi làn sóng biểu tình sinh viên trên đường phố Bắc Kinh, một chương đen tối trong lịch sử Trung Quốc hiện đại đã bắt đầu được viết. Sự kiện này, được ghi lại trong nhật ký của chính Lý Bằng, đã phơi bày tâm lý cứng rắn của một nhà lãnh đạo sẵn sàng dùng mọi biện pháp để bảo vệ quyền lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Từ Dấu Ấn Chu Ân Lai Đến Bóng Ma Cách Mạng Văn Hóa
Lớn lên dưới sự dìu dắt của cố Thủ tướng Chu Ân Lai sau khi cha mình hy sinh vì cách mạng, Lý Bằng thừa hưởng một nền tảng tư tưởng chính trị sâu sắc. Tuy nhiên, khác với sự ôn hòa và nhân hậu của Chu Ân Lai, Lý Bằng lại mang trong mình nỗi ám ảnh về sự hỗn loạn. Ký ức về Cách mạng Văn hóa, thời kỳ mà ông làm cán bộ tại sở điện lực Bắc Kinh, đã in sâu trong tâm trí ông nỗi sợ hãi về bất ổn xã hội. Chính nỗi sợ này đã định hình lập trường bảo thủ của Lý Bằng, khiến ông luôn cảnh giác trước bất kỳ làn sóng phản kháng nào, đặc biệt là khi làn sóng ấy nhắm vào Đảng Cộng sản.
Lý Bằng: Chân dung một nhà lãnh đạo cứng rắn.
Mâu Thuẫn Chính Trị và Đường Lối Cứng Rắn
Trong bối cảnh cải cách kinh tế của Đặng Tiểu Bình, Lý Bằng nổi lên như một thế lực đối trọng với Tổng Bí thư Triệu Tử Dương. Trong khi Triệu Tử Dương có xu hướng cởi mở và ủng hộ đối thoại với sinh viên, Lý Bằng lại coi phong trào dân chủ là một mối đe dọa trực tiếp đến sự tồn vong của Đảng. Ông kiên quyết chủ trương đàn áp, tin rằng chỉ có bàn tay sắt mới có thể dập tắt ngọn lửa bất mãn đang lan rộng. Cuộc đối đầu giữa hai nhà lãnh đạo này đã phản ánh sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ Đảng Cộng sản Trung Quốc thời điểm đó.
Thiết Quân Luật và Bi Kịch Thiên An Môn
Ngày 20 tháng 5 năm 1989, Lý Bằng xuất hiện trên truyền hình quốc gia, tuyên bố áp dụng thiết quân luật tại Bắc Kinh. Với giọng điệu cứng rắn và đầy phẫn nộ, ông cáo buộc những người biểu tình là “phản cách mạng”, gây nguy hiểm cho “vận mệnh và tương lai của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa”. Quyết định này đã đẩy cuộc biểu tình lên đến đỉnh điểm, dẫn đến bi kịch đêm 3 tháng 6, khi quân đội nổ súng vào người biểu tình, gây ra cái chết của hàng trăm, thậm chí hàng ngàn người.
“Đồ Tể Bắc Kinh” và Di Sản Gây Tranh Cãi
Hành động cứng rắn của Lý Bằng trong biến cố Thiên An Môn đã khiến ông mang danh hiệu “Đồ tể Bắc Kinh”. Mặc dù Đặng Tiểu Bình là người đứng sau quyết định đàn áp, Lý Bằng lại là gương mặt đại diện cho sự tàn bạo của chính quyền. Ông trở thành biểu tượng của sự đàn áp, bị lên án bởi cộng đồng quốc tế.
Dự Án Tam Hiệp và Nhật Ký Quyền Lực
Sau Thiên An Môn, Lý Bằng tiếp tục nắm giữ quyền lực trong gần một thập kỷ. Dự án đập Tam Hiệp, một công trình gây tranh cãi với chi phí khổng lồ và tác động môi trường nghiêm trọng, trở thành biểu tượng cho tham vọng của ông. Ông cũng kiên trì bảo vệ hành động của mình trong biến cố Thiên An Môn qua các cuốn nhật ký, cố gắng tô vẽ một hình ảnh khác về bản thân, một người bảo vệ đất nước khỏi sự hỗn loạn.
Kết Luận: Bài Học Về Quyền Lực và Trách Nhiệm
Biến cố Thiên An Môn 1989 và vai trò của Lý Bằng là một bài học lịch sử đau xót về sự nguy hiểm của quyền lực tuyệt đối và hậu quả của việc đàn áp tiếng nói phản kháng. Sự kiện này cũng đặt ra câu hỏi về trách nhiệm của các nhà lãnh đạo đối với người dân và tầm quan trọng của đối thoại, hòa giải trong việc giải quyết xung đột chính trị. Dù được biện minh dưới danh nghĩa bảo vệ ổn định xã hội, hành động của Lý Bằng đã để lại vết sẹo sâu đậm trong lịch sử Trung Quốc và tiếp tục là một chủ đề gây tranh cãi cho đến ngày nay.
Tài liệu tham khảo:
- The Economist: Obituary: Li Peng died on July 22nd (25/07/2019).
