Bài viết này nhìn lại chặng đường một năm đầu tiên sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, dựa trên một bài báo đăng trên báo Độc lập, số 35, ngày 19/8/1946. Bằng những con số ấn tượng và sự kiện quan trọng, bài báo khắc họa bức tranh toàn cảnh về những nỗ lực phi thường của Chính phủ và nhân dân Việt Nam trong việc xây dựng đất nước từ trong gian khó.
Bối cảnh lịch sử
Năm 1945, sau khi Nhật đảo chính Pháp, Cách mạng Tháng Tám bùng nổ, giành chính quyền về tay nhân dân. Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tuy nhiên, nền độc lập non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn: nền kinh tế kiệt quệ sau nhiều năm bị áp bức, nạn đói hoành hành, và đặc biệt là sự trở lại của thực dân Pháp với âm mưu tái chiếm Đông Dương.
Giữa muôn trùng vây, Chính phủ và nhân dân Việt Nam đã kiên cường đấu tranh, từng bước vượt qua thách thức, xây dựng nền móng cho một quốc gia độc lập, tự do.
Những nỗ lực trên mọi mặt trận
Chính trị:
Ngay từ khi mới thành lập, Chính phủ đã khẩn trương củng cố chính quyền, thành lập quân đội, đối phó với các thế lực thù địch trong và ngoài nước.
- Từ 19/8/1945 đến cuối năm 1945: Diễn ra nhiều sự kiện quan trọng, từ cuộc cướp chính quyền ở Hà Nội đến việc thành lập Chính phủ Liên hiệp lâm thời.
- Tháng 1/1946: Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên trong lịch sử được tổ chức thành công, bầu ra Quốc dân Đại hội.
- Tháng 3/1946: Quốc dân Đại hội họp phiên đầu tiên, bầu ra Chính phủ Liên hiệp kháng chiến. Hiệp định sơ bộ Việt – Pháp được ký kết, mở ra hy vọng cho một giải pháp hòa bình.
- Từ tháng 4/1946: Quân Pháp liên tục khiêu khích, gây hấn. Chính phủ Việt Nam kiên trì con đường đàm phán, đồng thời kêu gọi toàn dân đoàn kết, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Chữ viết gốc: Cử tri Thủ đô xem danh sách, tiểu sử các đại biểu ra ứng cử, trong cuộc Tổng tuyển cử toàn quốc, ngày 06/01/1946. Ảnh: TTXVN
Chữ viết mới: Người dân Hà Nội nghiên cứu danh sách và tiểu sử của các ứng cử viên trong cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên, ngày 06/01/1946. Sự kiện lịch sử này đánh dấu bước tiến quan trọng trong tiến trình dân chủ hóa đất nước, thể hiện tinh thần tự quyết của dân tộc Việt Nam.
Kinh tế:
Nền kinh tế Việt Nam sau chiến tranh gần như kiệt quệ. Chính phủ đã đề ra nhiều chính sách nhằm khôi phục sản xuất, chống nạn đói, ổn định đời sống nhân dân.
- Công nghiệp: ưu tiên phát triển công nghiệp quốc phòng, sản xuất vũ khí, phục vụ kháng chiến. Bên cạnh đó, các ngành công nghiệp phục vụ đời sống như sản xuất lốp xe đạp, xe tay… cũng được chú trọng.
- Nông nghiệp: Khẩu hiệu “Tăng gia sản xuất” được phổ biến rộng rãi. Nhờ những nỗ lực của Chính phủ và tinh thần lao động cần cù của người nông dân, nạn đói từng bước được đẩy lùi.
- Giao thông: Hệ thống giao thông được khẩn trương sửa chữa, khôi phục, nối liền Bắc – Nam, góp phần thúc đẩy giao thương, phát triển kinh tế.
Chữ viết gốc: Bộ đội Nam Bộ tham gia sản xuất, tự túc một phần lương thực, giai đoạn 1945 – 1946. Ảnh: triển lãm “Bản hùng ca mùa Đông 1946”, Bảo tàng Lịch sử quân sự Việt Nam
Chữ viết mới: Hình ảnh bộ đội Nam Bộ tham gia sản xuất, tự túc một phần lương thực trong giai đoạn 1945-1946 cho thấy tinh thần “quân đội tòng sản”, cùng nhân dân vượt qua khó khăn, gian khổ, xây dựng đất nước. Đây cũng là minh chứng sinh động cho đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện của Đảng và Chính phủ.
Văn hóa – Giáo dục:
Chính phủ xác định, xóa nạn mù chữ, nâng cao dân trí là nhiệm vụ cấp bách. Phong trào Bình dân học vụ được phát động sôi nổi trên khắp cả nước. Báo chí, xuất bản phát triển mạnh mẽ, góp phần tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước, nâng cao nhận thức của người dân.
- Báo chí: Số lượng tờ báo và số lượng độc giả tăng nhanh chóng. Nhiều tờ báo địa phương được xuất bản, đáp ứng nhu cầu thông tin của người dân.
- Xuất bản: Nhiều nhà xuất bản được thành lập. Sách chính trị, sách giáo khoa được xuất bản với số lượng lớn.
- Giáo dục: Chính phủ ban hành chính sách miễn học phí cho mọi cấp học. Phong trào Bình dân học vụ thu hút hàng triệu người tham gia, góp phần xóa nạn mù chữ.
Chữ viết gốc: Một lớp bình dân học vụ ở Hà Nội năm 1945. Nhiều chị em đi làm đồng về muộn, đành nhịn đói vào lớp với mong muốn học để biết viết tên mình. Ảnh: Bảo tàng Lịch sử Quốc gia Việt Nam
Chữ viết mới: Hình ảnh lớp học Bình dân học vụ ở Hà Nội năm 1945 cho thấy khát khao được học chữ, được nâng cao nhận thức của người dân sau ngày đất nước độc lập. Việc học không chỉ diễn ra trong trường lớp mà còn ở mọi lúc, mọi nơi, từ thành thị đến nông thôn, thể hiện sức sống mãnh liệt của phong trào Bình dân học vụ.
Xã hội:
Chính phủ ban hành nhiều chính sách tiến bộ, chăm lo đời sống nhân dân, đặc biệt là phụ nữ, trẻ em, công nhân, nông dân. Các phong trào thể dục thể thao được đẩy mạnh, góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân.
- Phụ nữ: được hưởng quyền bình đẳng với nam giới.
- Nhi đồng: được quan tâm, chăm sóc đặc biệt.
- Công nhân: được hưởng nhiều quyền lợi: luật lao động 8 giờ, thành lập Công đoàn, bảo vệ quyền lợi người lao động.
- Nông dân: Chính phủ ban hành chính sách giảm tô, chia ruộng đất, giúp đỡ nông dân nghèo.
Kết luận
Một năm sau Cách mạng Tháng Tám, bằng ý chí kiên cường, lòng dũng cảm và tinh thần sáng tạo, Chính phủ và nhân dân Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng trên tất cả các lĩnh vực. Bất chấp muôn vàn khó khăn, thách thức, đất nước ta vẫn vững bước trên con đường xây dựng và phát triển.
Bài báo trên báo Độc lập năm 1946 không chỉ là bản báo cáo thành tích mà còn là lời khẳng định về sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, là lời hiệu triệu, cổ vũ tinh thần, ý chí quyết tâm bảo vệ nền độc lập, tự do của Tổ quốc. Những bài học lịch sử quý báu từ giai đoạn đầu xây dựng đất nước vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay, nhắc nhở thế hệ hôm nay tiếp tục nỗ lực phấn đấu vì một đất nước Việt Nam giàu mạnh, phồn vinh.
