Câu chuyện về nhà nước Văn Lang, khởi nguồn của lịch sử dân tộc Việt Nam, từ lâu đã là đề tài thu hút sự quan tâm của đông đảo người yêu sử. Năm 1992, thông tin về nhà nước Văn Lang 2700 năm tuổi được công bố đã gây ra nhiều tranh luận trong giới sử học. Bài viết này sẽ phân tích các luận điểm xoay quanh vấn đề này, dựa trên các nghiên cứu địa chất và khảo cổ học, để đưa ra một cái nhìn khách quan và đa chiều hơn về sự hình thành nhà nước Văn Lang.
Nội dung
Bản đồ nước Văn Lang giả tưởng
Vào thời điểm thông tin về nhà nước Văn Lang 2700 năm được công bố, hai chứng cứ được đưa ra là khảo cổ học thời Đông Sơn và cuốn Việt sử lược. Tuy nhiên, việc chưa tìm thấy kinh đô Văn Lang thời kỳ Đông Sơn và tính khuyết danh của Việt sử lược khiến cho các chứng cứ này chưa đủ sức thuyết phục.
Biển Tiến, Biển Thoái Và Dấu Ấn Lịch Sử
Giáo sư Phan Huy Lê trong cuốn Lịch sử Việt Nam tập I có đề cập đến việc mực nước biển dâng cao vào khoảng 6000-5000 năm trước, tạo ra đồng bằng ven biển và thu hút cư dân tiền sử di cư đến khai thác. Tuy nhiên, luận điểm này có phần mâu thuẫn với các nghiên cứu địa chất. Nghiên cứu của Doãn Đình Lâm về tiến hoá trầm tích Holocen châu thổ sông Hồng cho thấy, vào 6000 năm trước, mực nước biển không chỉ dâng cao mà còn cao hơn hiện nay 3-4 mét. Với mực nước biển như vậy, việc người dân di cư đến khai thác tài nguyên là điều khó khả thi.
Hơn nữa, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng khoảng 2500-2000 năm trước, mực nước biển lại hạ thấp hơn hiện nay, sau đó mới dâng lên trở lại. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng tồn tại của một nhà nước trên vùng đất còn ngập nước vào thời điểm được cho là Văn Lang hình thành.
Bản đồ di chỉ khảo cổ và dấu tích lịch sử niên đại thế kỷ I-X ở châu thổ sông HồngBản đồ di chỉ khảo cổ và dấu tích lịch sử niên đại thế kỷ I-X ở châu thổ sông Hồng (Nishimura, M. 2005).
Khảo Cổ Học Và Những Khoảng Trắng Lịch Sử
Tiến sĩ Vũ Đức Liêm trong bài viết Lịch sử khai thác tự nhiên ở châu thổ sông Hồng đã phân tích sự di cư của cư dân trong hai thiên niên kỷ qua. Bản đồ phân bố di chỉ khảo cổ từ thế kỷ I đến thế kỷ X cho thấy sự chuyển dịch dân cư từ vùng trung du xuống vùng thấp ven biển. Đáng chú ý là vào đầu Công nguyên, vùng đồng bằng sông Hồng lại khá thưa thớt dân cư. So sánh bản đồ di chỉ khảo cổ này với bản đồ giả định về Văn Lang cho thấy sự khác biệt đáng kể, đặt ra nghi vấn về vị trí địa lý của Văn Lang.
Như vậy, đến thế kỷ thứ ba Công nguyên, đồng bằng sông Hồng vẫn còn là một khoảng trắng về khảo cổ. Điều này cho thấy quá trình hình thành đồng bằng và sự xuất hiện của cư dân diễn ra muộn hơn so với giả thuyết về Văn Lang 2700 năm. Có lẽ, việc nước rút và hình thành đồng bằng đã tạo điều kiện cho con người đến định cư và khai phá vùng đất này.
Nguồn Gốc Người Việt: Một Cái Nhìn Khác
Việc phủ nhận giả thuyết về nhà nước Văn Lang 2700 năm cũng dẫn đến việc xem xét lại quan niệm về đồng bằng sông Hồng là nơi phát tích của người Việt. Một số nghiên cứu cho rằng vùng đất Thanh-Nghệ-Tĩnh mới là cái nôi của dân tộc Việt.
Kết Luận
Câu chuyện về nhà nước Văn Lang vẫn còn nhiều điều cần được nghiên cứu và làm rõ. Dựa trên các bằng chứng khảo cổ học và địa chất hiện có, việc tồn tại một nhà nước Văn Lang rộng lớn như trong sử sách vào 2700 năm trước là điều cần được xem xét lại một cách cẩn trọng. Lịch sử là một hành trình khám phá không ngừng nghỉ, và việc đặt câu hỏi, phản biện là cần thiết để đi tìm sự thật lịch sử một cách khách quan và khoa học nhất.
