Được viết bởi Thích Nữ Như An
A. Giới Thiệu
Các vị bậc vĩ nhân ra đời đều để lại những cống hiến có giá trị vượt thời gian. Trong đó, đức Phật là bậc vĩ nhân vượt trội nhất của nhân loại. Sự xuất hiện của Ngài đã mở ra cánh cửa trí tuệ, giải thoát, an lạc và hạnh phúc cho con người.
Trong 49 năm thuyết pháp độ sinh, đức Phật đã để lại cho nhân loại một kho tàng chính pháp vô giá. Trong số đó, giáo lý về ngũ uẩn là một phương pháp tu tập căn bản trong đạo Phật. Nó giúp chúng ta có một nhận thức đúng đắn về con người và thế giới. Nếu chúng ta muốn giác ngộ và giải thoát, thì phải tìm hiểu và tu tập theo giáo lý về ngũ uẩn này.
B. Nội Dung
CHƯƠNG I. ĐỊNH NGHĨA VỀ NGŨ UẨN
Ngũ uẩn (五蘊, Pãnca-skandha) bao gồm sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn và thức uẩn. Mỗi uẩn là một tập hợp của các yếu tố và tồn tại nhờ nhau. Chúng không phải là ngã độc lập và bất biến, mà là những cơ sở để hiểu rõ bản chất của con người và thế giới hiện tượng.
- Sắc uẩn (色蘊): Tương ứng với vật chất, là thành phần thuộc về sự hiện hữu của con người.
- Thọ uẩn (受蘊): Liên quan đến cảm thọ, tiếp nhận, lãnh thọ và nhận biết sự vui, khổ và không vui không khổ.
- Tưởng uẩn (想蘊): Bao gồm tưởng tượng, tri giác, sự thấy biết và phân biệt về quá khứ, hiện tại và tương lai.
- Hành uẩn (行蘊): Là sự hoạt động được thể hiện qua thân, khẩu và ý của con người.
- Thức uẩn (識蘊): Đại diện cho nhận thức, phân biệt và sự hiểu biết.
Các uẩn này tương tác và tạo nên bản chất của con người. Chúng được hình thành từ sự tương quan giữa căn tiếp xúc và trần cảnh, và nhờ đó mà con người có nhận thức, tạo tác và trải qua khổ và lạc. Để giải thoát khỏi sự đau khổ, chúng ta cần tu tập và có được nhìn nhận đúng đắn về ngũ uẩn.
C. Kết Luận
Ngũ uẩn là một phần quan trọng trong giáo lý Phật giáo để hiểu và thấy rõ bản chất của con người và thế giới hiện tượng. Qua việc phân tích ngũ uẩn, chúng ta nhận ra rằng khổ đau của con người là do vô minh, chấp ngã và tham ái. Nếu chúng ta tu tập và tuân theo giáo lý về ngũ uẩn, trí tuệ sẽ sinh lên và vô minh, tham ái, chấp thủ sẽ bị đoạn diệt. Điều đó dẫn đến giác ngộ và hiểu biết về cuộc sống.
Ngũ uẩn không chỉ là một hệ thống triết học về con người và thế giới, mà còn là một phương pháp để diệt tan mọi khổ đau trong cuộc sống. Như vậy, tìm hiểu và tu tập theo giáo lý về ngũ uẩn là cách để giải thoát khỏi sự đau khổ và tìm đến hạnh phúc và an lạc.
(Tác giả: Thích Nữ Như An, Học viên Ths Khóa III – Học viện VPGVN tại Tp.HCM)
Thư mục tham khảo: [1]. Thích Chơn Thiện, Phật Học Khái Luận, NXB TP.HCM, 1999, tr.214- 215, [2]. Thích Hạnh Bình, Phương Pháp Nghiên Cứu Phật Học, NXB Hồng Đức, Hà Nội, 2021, tr. 101. [3]. Kinh Trung Bộ III, Thích Minh Châu dịch, NXB Tôn giáo, Hà Nội, 2012, tr.340. [4]. Duy Thức Học, Thích Thiện Hoa dịch, NXB Tôn giáo, Hà Nội, 2020, tr.48. [5].Kinh Trung Bộ II, Thích Minh Châu dịch, NXB Tôn giáo, Hà Nội, 2012, tr.340. [6]. Kinh Tạp A-hàm (雜阿含經) 卷12: CBETA 2021, T02, no. 99, p. 85, b6-7. [7]. Kinh Tạp A Hàm I, Thích Đức Thắng dịch, Thích Tuệ Sỹ hiệu chỉnh và chú thích, NXB Hồng Đức, Hà Nội, 2019, tr. 516. [8]. Kinh Tăng Nhất A-hàm, (增壹阿含經) 卷46: CBETA 2022.Q1, T02, no. 125, p. 797b24-25. [9]. Thích Tâm Thiện, Vấn Đề Cơ Bản Của Triết Học Phật Giáo, NXB Thành Phố Hồ Chí Minh, 2000, tr.120. [10]. A-tỳ-đạt-maTập Dị Môn Túc Luận, Thích Tuệ Sỹ và Nguyên An dịch, NXB. Hồng Đức, Hà Nội, 2020, tr.310-311.
