1. Bồ tát Phổ Hiền là ai?
Bồ tát Phổ Hiền là một trong tứ đại bồ tát của Phật giáo. Ngài và Bồ tát Văn Thù là thị giả của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Bồ tát Văn Thù cưỡi sư tử đứng làm thị giả bên trái, Bồ tát Phổ Hiền cưỡi voi trắng đứng làm thị giả bên phải.
Nếu Văn Thù Sư Lợi Bồ tát tượng trưng cho trí tuệ, sự thành tựu, trí tuệ nắm giữ và sự chứng ngộ đạo đức của chư Phật, Bồ tát Phổ Hiền lại tiêu biểu cho chân, định, hạnh của chư Phật.
Các ngài cũng giải thích lý, định, hạnh hoàn toàn viên mãn của Như Lai. Cả hai vị thần cùng với Đức Phật Vairocana đều được gọi là Hoa Nghiêm Tam Thánh. Mật tông gọi Phổ Hiền Bồ Tát Kim Cương Trì Thiện Ni, Như Chân Kim Cương, và Kim Cương Như Ý.
Khi Phổ Hiền chưa xuất gia học đạo, Ngài trở thành con thứ tư của vua Bất Khả, tên là Năng-đà – nô. Danh hiệu Phổ Hiền xuất hiện đầu tiên trong Mạn đà la Bồ tát, sau đó xuất hiện trong nhiều bộ kinh khác như Kinh Hoa Nghiêm, Kinh Pháp Hoa, và trở nên phổ biến.
2. Sự tích cuộc đời của Bồ tát Phổ Hiền:
Khi chưa xuất gia học Đạo, Phổ Hiền là con thứ tư của Quốc Vương, hiệu là Năng cưu. Nhờ lời khuyên của vua cha, Thái tử mới cúng dường Đức Phật và tất cả chúng sinh trong 3 tháng. Bấy giờ có quan Thượng thư Bảo Hải thấy vậy khuyên: “Hoàng thượng nay đã phát tâm làm việc thiện như vậy, xin hãy hồi hướng vô thượng bồ đề mà cầu thành Phật, chớ nên cầu danh lợi được tìm thấy trong cõi người và cõi trời, vì cõi đó vẫn còn trong vòng sinh tử.”
Thái tử Năng đà nô nghe lời đại thần khuyên, liền bạch Phật Bảo Tràng rằng: “Bạch Thế Tôn! Nay con có công đức cúng dường Ngài và đại chúng trong ba tháng, con hồi hướng vô thượng đạo. Chánh giác, nguyện phát tâm Bồ-đề, tu hạnh Bồ-tát đạo, hóa độ tất cả chúng sanh thành Phật, nguyện sống nơi cõi Phật vô cùng thanh tịnh trang nghiêm, “Thánh Hiền Như Lai”.
Đức Phật Như Lai Báu nghe Hoàng tử Năng đà nô phát nguyện như vậy và tiên tri rằng: “Hay thay! Ngài đã lập một đại nguyện, mong muốn cứu độ tất cả chúng sinh trên con đường Phật đạo. Bồ tát đạo, dùng trí tuệ kim cương để phá núi phiền não của tất cả chúng sinh, nên đặt tên con là Kim Cương Trí Tuệ, Ánh Sáng Trí Tuệ, Công Đức, đã trải qua nhiều kiếp Nếu con thành nhiều vị Phật, gọi là Phổ Hiền Như Lai, thì những điều tốt đẹp mà con đã cầu nguyện sẽ được thực hiện.”
Khi Như Lai Tạng thọ ký xong, tự nhiên giữa hư không có nhiều chư Thiên, cúng dường đủ thứ hoa đẹp, đồng thanh khen ngợi.
Thái tử Năng-đà-nô thưa với Phật rằng: “Bạch Đức Thế Tôn! Nếu những sự ao ước của tôi ngày sau quả nhiên được như lời Ngài thọ ký, nay tôi kính lễ Ngài và Chư Phật mà xin làm sao hằng sa thế giới có đủ món hương rất tốt, rất thơm, mùi bay khắp trong các cõi; và mọi chúng sanh, hoặc ở trong địa ngục, ngạ quỷ cùng súc sanh, cho đến các người ở cõi Thiên Thượng nhân gian đương mắc phải nghiệp báo gì, nếu ngửi được món hương thơm ấy, tức thì đều được thoát khổ và lại hưởng sự an vui”.
Hoàng tử Năng đà nô nói xong đang hành lễ Đức Phật thì khắp mười phương thế giới tự nhiên tỏa hương thơm. Lúc bấy giờ, tất cả chúng sinh khi ngửi thấy mùi thơm ấy, lòng đều vui mừng, phiền não tiêu trừ. Thái tử Năng đà nô nhờ được Đức Phật tiên đoán, được thân tâm hoan hỷ nên đảnh lễ Đức Phật, rồi ngồi nghe Ngài giảng Pháp.
Hoàng tử Nangano nhờ công đức đó nên sau khi chết được tái sinh vào một thân xác khác, một kiếp sống khác. Trong mỗi kiếp sống, Ngài đều ghi nhớ lời nguyện và nỗ lực làm Phật sự, cứu độ chúng sinh, cầu cho họ mau siêu thoát. Làm những gì bạn muốn và mong muốn.
Nhờ tinh tấn tu tập như vậy, Ngài đã trở thành một vị Phật trong cõi Vô sắc giới và hóa thân vào vô số thế giới để giáo hóa chúng sinh.
3. Ý nghĩa của hiệu danh Phổ Hiền:
Phổ là phổ biến thông thường, hiền là đẳng giác Bồ tát. Cụm từ Phổ Hiền có nghĩa là Bồ tát sẽ luôn ở bên cạnh, mọi lúc mọi nơi để che chở cho chúng ta – những người hiền lành, tốt bụng, tâm tịnh. Phổ Hiền là một trong những vị Bồ tát quan trọng nằm trong hệ thống Phật giáo Đại thừa.
Phổ Hiền Bồ tát được xem là vị hộ mệnh của những người hoằng pháp và đại diện cho “Trí tuệ bình đẳng”, tức là trí tuệ thấu suốt sự đồng nhất và khác biệt.
4. Biểu tượng – Pháp khí – Thờ Phụng:
Samantabhadra biểu thị lòng từ và Phật pháp. Ngài thường được so sánh với Văn Thù Bồ tát và cả hai đều được coi là đệ tử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni – từng là đệ tử của tiền thân của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni – Ngài là người đầu tiên trong Ngũ thiền Tát, tương ứng với Ngũ Thiền Phật của Bắc Tông. Chỗ ngồi của Ngài ấy ở phía Đông.
Phổ Hiền Bồ Tát thường được thờ chung với Đức Phật Thích Ca và Bồ Tát Văn Thù. Bồ tát cưỡi voi trắng 6 ngà; Con voi trắng tượng trưng cho trí tuệ vượt chướng ngại vật, 6 ngà tượng trưng cho sự chiến thắng của 6 giác quan.
Ở Tây Tạng, xưa kia người ta tôn thờ Ngài là Phật Già (Adi Buddha), nhưng nay chỉ còn những người theo trường phái Nyingma. Một số giáo phái Mật tông ở Himalaya cho rằng chính vị bồ tát này, chứ không phải Đức Phật Mặt trời vĩ đại, là người đã tạo ra Phật giáo Mật tông, trong đó các tín đồ tìm cách kết nối lại và hợp nhất với các vị thần.
Văn hóa Trung Hoa, thờ Bồ tát Phổ Hiền chung với Phật Thích Ca và Bồ tát Văn Thù. Theo truyền thuyết được truyền lại, Bồ tát cư trú ở núi Emi, sau đó cưỡi voi trắng từ Ấn Độ sang Trung Quốc.
Tại Nhật Bản và nhiều vùng khác, Ngài cũng được tôn thờ qua hình thức huyền bí Fugen Emmei Bosatsu (Phú Hiển Dương Mệnh Bồ Tát).
Trong hệ thống Ngũ Phật, Phổ Hiền Bồ tát được coi là nằm trong nhóm Đại Nhật Tôn Phật (Vairocana). Biểu tượng của Bồ tát Phổ Hiền là viên ngọc như ý, hoa sen và thần chú của Bồ tát.
Trong Kim Cương Thừa, danh xưng Phổ Hiền Bồ Tát được dùng để chỉ vị Phật Đầu Tiên (ādi-buddha), hiện thân của Pháp Thân (dharmakāya). Bức tượng Phổ Hiền (không phải Đại Bồ tát) này được sơn màu xanh đậm. Bức tượng cũng mô tả Bồ tát Phổ Hiền hợp nhất với nữ thần màu trắng, tượng trưng cho sự hợp nhất. Trong Đại thủ ấn, thân của Phổ Hiền là Báo thân và đóng vai trò trung tâm.
Phổ Hiền Bồ Tát cũng thường xuất hiện trong các Giáo Hội Sakya Shanzon cùng với Đức Phật Thích Ca Mâu Ni và Văn Thù Bồ Tát như đã nói ở trên. Ngài đứng bên phải, còn Văn Thù đứng bên trái, chung quanh có 16 vị thiên thần canh giữ Kinh Bát Nhã.
Ngài thường xuất hiện như một vị bồ tát với vương miện và áo choàng đầy châu báu như một hoàng tử, và trong nhiều bức tranh và tượng, Ngài cưỡi một con voi trắng có sáu ngà; Con voi trắng tượng trưng cho sự chiến thắng của sáu giác quan. Vũ khí của Ngài cũng là biểu tượng chiến thắng sáu giác quan. Pháp khí là viên ngọc quý mà Ngài thường cầm ở tay trái, hoặc tay phải cầm hoa sen, trên bông hoa là một viên ngọc. Trong nhiều biểu tượng, một bàn tay của ông tạo ấn tượng với ngón cái và ngón trỏ chạm vào nhau tạo thành hình tam giác. Trong những hình ảnh khác, anh ấy cầm một cuộn giấy hoặc Vajra Chu trong tay trái của mình.
5. Kinh Mười Nguyện Phổ Hiền:
Con xin đem ba nghiệp thanh tịnh
Kính lạy tất cả hằng sa Bụt
Trong các thế giới khắp mười phương
Quá khứ, vị lai và hiện tại.
Thần lực của hạnh nguyện Phổ Hiền
Giúp con có mặt khắp mọi nơi
Nơi đâu có Bụt là có con
Bụt là vô lượng, con vô lượng.
Trong hạt bụi có vô số Bụt
Mỗi vị an trú chúng hội mình
Đức tin của con vẫn tràn đầy
Trong mọi hạt bụi của pháp giới.
Con đang sử dụng biển âm thanh
Phát ra ngôn từ rất vi diệu
Tán dương biển công đức của Bụt
Cho đến vô số kiếp về sau.
Lấy những tràng hoa vi diệu nhất
Hương thơm, âm nhạc và tàng lọng
Sử dụng mọi thứ trang nghiêm ấy
Con đem cúng dường các Như Lai.
Các thức y phục và hoa hương
Đèn đuốc, trầm hương và tọa cụ
Mỗi thứ đều thành ra sung mãn
Con xin cúng dường các Như Lai.
Con đem tâm hiểu biết rộng sâu
Tin tưởng chư Bụt trong ba đời
Con nương sức hạnh nguyện Phổ Hiền
Cúng dường khắp hết các Như Lai.
Từ xưa con đã tạo nghiệp xấu
Vì tham, sân, si từ vô thỉ
Do thân, miệng, ý mà phát sinh
Nay con đều sám hối tất cả.
Con xin tùy hỷ mọi công đức
Của các chúng sinh trong mười phương
Các bậc hữu học và vô học
Các bậc Như Lai và Bồ Tát.
Những ngọn đèn sáng soi thế gian
Hoặc mới thành tựu đạo giải thoát
Con xin tất cả đều thương tưởng
Chuyển bánh xe pháp để độ đời.
Các Bụt đang thị hiện Niết Bàn
Con cũng chí thành cầu như thế
Xin hãy ở lại đời mãi mãi
Để làm lợi lạc cho chúng sanh.
Con xin tán lễ cúng dường Bụt
Thỉnh Bụt ở lại độ chúng sanh
Căn lành tùy hỷ và sám hối
Xin đem hồi hướng cho đạo Bụt.
Con xin đem hết công đức này
Hồi hướng tất cả cho Tam Bảo
Cả tánh và tướng trong pháp giới
Hai Đế dung thông ấn tam muội.
Biển công đức vô lượng như thế
Con xin hồi hướng không giữ lại
Nếu có chúng sanh nào dại dột
Bằng thân, bằng ý hoặc bằng lời
Bài báng phá hoại đạo giải thoát
Xin cho nghiệp chướng được tiêu trừ.
Mỗi giây, trí tuệ trùm pháp giới
Độ khắp mọi loài lên bất thối
Hư không, chúng sanh không cùng tận
Phiền não, nghiệp báo không cùng tận
Bốn thứ kể trên thật vô biên
Hồi hướng của con cũng như thế.
