Singapore, quốc đảo nhỏ bé từng là thuộc địa của Anh, đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia giàu có nhất thế giới chỉ trong một thế hệ. Sự chuyển mình ngoạn mục này gắn liền với tên tuổi Lý Quang Diệu, nhà lãnh đạo được nhiều người coi là kiến trúc sư của Singapore hiện đại. Thành công của Singapore dưới sự lãnh đạo của ông đã đặt ra câu hỏi về hiệu quả của chế độ chuyên chế nhân từ so với dân chủ, đặc biệt là trong bối cảnh các quốc gia đang phát triển. Bài viết này sẽ phân tích mô hình phát triển của Singapore, những mặt trái của nó và tương lai bất định của quốc đảo này sau thời kỳ Lý Quang Diệu.
Mô hình Singapore: Chuyên chế nhân từ và tăng trưởng kinh tế thần tốc
Sự trỗi dậy của Singapore từ một quốc gia có GDP bình quân đầu người tương đương Jamaica năm 1960 (khoảng 425 USD) lên mức 72.794 USD vào năm 2021 là một minh chứng cho hiệu quả của mô hình phát triển do Lý Quang Diệu khởi xướng. Trong khi đó, GDP bình quân đầu người của Jamaica chỉ đạt 5.181 USD cùng thời điểm. Thành công này đã biến Lý Quang Diệu thành hình mẫu lý tưởng cho nhiều quốc gia đang phát triển, đặc biệt là ở châu Phi và châu Á.
Mô hình Singapore kết hợp các chính sách kinh tế thị trường tự do phương Tây với sự can thiệp mạnh mẽ của nhà nước vào nền kinh tế. Chính phủ Singapore khuyến khích đầu tư nước ngoài, duy trì hệ thống pháp luật minh bạch, chống tham nhũng và đề cao chế độ trọng dụng nhân tài. Đồng thời, chính phủ cũng đóng vai trò quan trọng trong quy hoạch kinh tế và kiểm soát chặt chẽ các bất đồng chính kiến. Hệ thống nhà ở xã hội, nơi 80% người dân Singapore đang sinh sống, là một ví dụ điển hình cho sự can thiệp của nhà nước vào đời sống người dân.
Mặt trái của sự thịnh vượng: Giới hạn của chuyên chế nhân từ
Mặc dù đạt được thành tựu kinh tế đáng kể, mô hình Singapore cũng bộc lộ những hạn chế nhất định. Sự tập trung quyền lực vào tay một nhóm nhỏ có thể dẫn đến sự thiếu minh bạch và thiếu trách nhiệm giải trình. Hơn nữa, không có gì đảm bảo rằng những nhà lãnh đạo kế nhiệm sẽ tiếp tục duy trì được sự “nhân từ” và năng lực như người tiền nhiệm.
Singapore ngày nay đang đối mặt với những thách thức mới. Sự bất bình đẳng giàu nghèo gia tăng, cùng với những lo ngại về sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ đối với các quyền tự do dân sự, đang đặt ra câu hỏi về tính bền vững của mô hình này. Vụ việc liên quan đến con trai thứ hai và cháu nội của Lý Quang Diệu, những người tự nhận mình đang sống lưu vong vì lo sợ bị chính quyền Singapore truy tố, là một minh chứng cho những mâu thuẫn nội tại trong hệ thống chính trị của quốc đảo này.
Tương lai bất định: Singapore sau thời đại Lý Quang Diệu
Tám năm sau khi Lý Quang Diệu qua đời, Singapore đang ở ngã ba đường. Đảng Hành động Nhân dân (PAP), đảng cầm quyền từ khi Singapore độc lập, đang phải đối mặt với những thách thức ngày càng gia tăng. Sự cạnh tranh chính trị, dù còn hạn chế, đang dần xuất hiện. Liệu Singapore có thể duy trì được sự ổn định và thịnh vượng mà không có sự lãnh đạo của Lý Quang Diệu hay không vẫn là một câu hỏi chưa có lời đáp.
Sự việc gia đình Lý Quang Diệu bất đồng nội bộ và những cáo buộc về việc chính phủ lạm dụng quyền lực đã làm lộ ra những vết nứt trong hệ thống chính trị được coi là kiểu mẫu của Singapore. Điều này đặt ra câu hỏi về khả năng thích ứng và thay đổi của hệ thống này trong bối cảnh thế giới đang biến đổi không ngừng.
Kết luận: Bài học kinh nghiệm cho các quốc gia đang phát triển
Câu chuyện của Singapore là một bài học đáng suy ngẫm cho các quốc gia đang phát triển. Mô hình chuyên chế nhân từ có thể mang lại tăng trưởng kinh tế nhanh chóng trong ngắn hạn, nhưng nó cũng tiềm ẩn những rủi ro đáng kể về lâu dài. Việc cân bằng giữa phát triển kinh tế và các giá trị dân chủ vẫn là một thách thức lớn đối với các quốc gia trên thế giới. Tương lai của Singapore sẽ phụ thuộc vào khả năng của quốc đảo này trong việc điều chỉnh mô hình phát triển của mình để đáp ứng những thách thức mới và đảm bảo sự thịnh vượng bền vững.
Tài liệu tham khảo:
- Stockman, F. (2023, April 24). 新加坡式的威权制度比民主制度更好吗?. New York Times.
- Gilson, R. J., & Milhaupt, C. J. (2011). Economically benevolent dictators: Lessons for developing democracies. American Law and Economics Review, 13(2), 554-612.
- Barr, M. D. (2000). Singapore: A modern history. I.B.Tauris.
