Hạm đội Biển Đen của Nga năm 1849
Từ một cường quốc trên biển với tham vọng thống trị đại dương, hải quân Nga đã trải qua những thăng trầm đáng kể trong suốt lịch sử. Bài viết này sẽ đưa chúng ta qua hành trình đầy biến động của lực lượng hải quân này, từ những ngày đầu thành lập cho đến những thách thức hiện đại.
Từ Khát Vọng Đại Dương Đến Thực Tại Khắc Nghiệt (Thế kỷ 17 – 19)
Khác với nhiều cường quốc hàng hải khác, Nga là một quốc gia nằm sâu trong lục địa. Do đó, trong một thời gian dài, sự chú trọng của các nhà lãnh đạo Nga đặt vào lục quân hơn là hải quân. Phải đến thời đại của Peter Đại đế (trị vì 1682-1721), ý tưởng về một lực lượng hải quân hùng mạnh mới thực sự được hình thành. Nhận thức được tầm quan trọng của hàng hải trong thời đại mới, Peter Đại đế đã ấp ủ giấc mơ đưa Nga trở thành một cường quốc biển, với một cảng biển nước ấm để giao thương quanh năm và một lực lượng hải quân hùng hậu bảo vệ các tuyến đường biển.
Để thực hiện giấc mơ này, Peter Đại đế đã đích thân tham gia “Đại Phái Bộ Sứ Thần” đến Tây Âu, học hỏi kỹ thuật đóng tàu và tổ chức hải quân. Ông thậm chí đã làm việc như một thợ đóng tàu ở Hà Lan để nắm bắt kiến thức thực tế. Nhờ những nỗ lực của ông, Nga đã có được căn cứ hải quân đầu tiên và một lực lượng đáng kể gồm 352 chiến hạm và 328.000 thủy quân.
Dưới thời Catherine Đại đế (thế kỷ 18), hải quân Nga tiếp tục phát triển mạnh mẽ, trở thành lực lượng hải quân lớn thứ tư thế giới, sau Anh, Tây Ban Nha và Pháp. Sự mở rộng lãnh thổ đến Odessa và quyền kiểm soát Biển Đen càng củng cố vị thế của Nga trên biển.
Tuy nhiên, bước vào thế kỷ 20, hải quân Nga dần đánh mất vị thế của mình do sự yếu kém của những người kế nhiệm Peter Đại đế. Mãi đến thời Nicolas II, hải quân mới được chú trọng trở lại. Tuy nhiên, thất bại thảm hại trong Chiến tranh Nga-Nhật (1904-1905), đặc biệt là trận Hải chiến Đối Mã, đã giáng một đòn nặng nề vào hải quân Nga.
Từ Cách Mạng Đến Chiến Tranh Lạnh (Thế kỷ 20)
Cuộc Chiến tranh Nga-Nhật và hai cuộc cách mạng năm 1917 đã khiến hải quân Nga suy yếu nghiêm trọng. Hầu hết các sĩ quan và kỹ sư giàu kinh nghiệm bị bắt hoặc bị xử tử. Chính quyền Xô Viết chỉ tiếp quản được một phần nhỏ so với hạm đội của Đế quốc Nga.
Dưới thời Stalin, hải quân Liên Xô bắt đầu được hiện đại hóa với việc chế tạo tàu ngầm và các dự án tàu mặt nước. Tuy nhiên, cuộc xâm lược của Đức Quốc xã đã làm gián đoạn quá trình này, khiến hải quân Liên Xô đóng vai trò mờ nhạt trong Chiến tranh thế giới thứ hai.
Sau chiến tranh, Stalin nhận ra tầm quan trọng của việc xây dựng một lực lượng hải quân hùng mạnh. Tuy nhiên, kế hoạch đóng tàu chiến quy mô lớn của ông đã không thành công do thiếu hụt cơ sở hạ tầng và nguồn lực.
Thời kỳ Chiến tranh Lạnh chứng kiến sự phát triển vượt bậc của hải quân Liên Xô, tập trung vào tàu ngầm. Đến năm 1985, hải quân Liên Xô đạt đỉnh cao sức mạnh, đứng thứ hai thế giới sau Hải quân Mỹ.
Hậu Chiến Tranh Lạnh và Những Thách Thức Hiện Đại (Hậu thế kỷ 20 – Hiện tại)
Sự sụp đổ của Liên Xô năm 1991 đã tác động mạnh mẽ đến hải quân Nga. Hạm đội bị thu hẹp đáng kể, thiếu kinh phí bảo trì và đào tạo nhân sự. Việc nhiều cơ sở đóng tàu nằm ở Ukraine cũng gây khó khăn cho quá trình phục hồi của hải quân Nga.
Mặc dù Nga đã có những nỗ lực hiện đại hóa hải quân trong những năm gần đây, nhưng những thách thức vẫn còn rất lớn. Hải quân Nga vẫn đang trên con đường tìm lại vị thế của mình trên trường quốc tế.
Kết luận
Hành trình của hải quân Nga là một câu chuyện đầy thăng trầm, phản ánh những biến động lịch sử của đất nước. Từ khát vọng đại dương của Peter Đại đế đến những khó khăn hiện tại, hải quân Nga vẫn đang tiếp tục viết nên câu chuyện của mình. Liệu Nga có thể khôi phục lại vinh quang của hạm đội một thời hay không, vẫn là một câu hỏi còn bỏ ngỏ cho tương lai.
Tài liệu tham khảo
Sách/Tài liệu gốc:
- STALIN’S BIG-FLEET PROGRAM by Milan L. Hauner
Nghiên cứu:
- https://naval-encyclopedia.com/ww2/soviet-navy
- https://www.jstor.org/stable/26394103?seq=23
- https://eng.mil.ru/en/structure/forces/navy/history.htm
Hình ảnh:
- Nguồn ảnh từ bài viết gốc.
