Bài viết của Hồ Anh Chương trên Giai phẩm văn học số 169, tháng 7 năm 1973 đã khơi gợi nhiều suy tư về vai trò và sứ mệnh cao cả của báo chí, đặc biệt là báo chí hàng ngày. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu tiếp cận thông tin chính xác, khách quan và đa chiều của công chúng càng trở nên cấp thiết. Báo chí, với vai trò là tiếng nói của công chúng, có nhiệm vụ quan trọng trong việc định hướng dư luận, giáo dục và nâng cao dân trí.
Báo chí: Từ Những Hoài Nghi Đến Khẳng Định Giá Trị
Thực tế đáng buồn là sứ mệnh cao cả của báo chí không phải lúc nào cũng được công chúng và cả giới trí thức thừa nhận. Nhiều người vẫn hoài nghi về tính khách quan, trung thực của thông tin trên báo chí. Thậm chí, có ý kiến cho rằng báo chí chỉ là công cụ tuyên truyền, bóp méo sự thật, chạy theo lợi nhuận và thỏa mãn thị hiếu tầm thường của một bộ phận độc giả.
Tuy nhiên, không thể phủ nhận vai trò to lớn của báo chí trong lịch sử phát triển của nhân loại. Từ những tờ báo in đầu tiên ra đời vào thế kỷ 17, báo chí đã trở thành công cụ hữu hiệu để truyền bá tri thức, kết nối cộng đồng và thúc đẩy tiến bộ xã hội. Những cây bút tiên phong đã dũng cảm đấu tranh cho tự do ngôn luận, phê phán bất công và bảo vệ quyền lợi của người dân.
Trang bìa tờ báo tiếng Đức “Relation aller Fürnemmen und gedenckwürdigen Historien” năm 1609. Đây được xem là tờ báo đầu tiên của thế giới do Johann Carolus sáng lập vào năm 1605 tại Strassburg. Ảnh: University library of Heidelberg
Nhận thức được tầm quan trọng của báo chí, nhiều nhà tư tưởng, chính trị gia và cả giới chức tôn giáo đã lên tiếng khẳng định giá trị cao quý của báo chí. Đức Giáo hoàng Leo XIII và Pio XI từng tiên đoán rằng: “Sẽ có ngày báo chí trở thành phương tiện độc nhất đem chân lý phổ biến cho quảng đại quần chúng, gây dựng cho quần chúng một dư luận”. Quả thực, báo chí có khả năng định hướng dư luận, tác động đến suy nghĩ và hành động của một bộ phận lớn công chúng.
Hai Vai Trò Quan Trọng Của Báo Chí: Thông Tin và Giáo Dục
Theo Hồ Anh Chương, vai trò của báo chí có thể chia làm hai mảng chính: thông tin và giáo dục. Về mặt thông tin, báo chí là cầu nối giữa người dân với các sự kiện diễn ra trong nước và quốc tế. Nhu cầu được cập nhật thông tin nhanh chóng, chính xác là nhu cầu thiết yếu của con người trong xã hội hiện đại.
Trang nhất của tờ “Le Monde” số đầu tiên, ra ngày 19/12/1944, trong đó có đăng tải nội dung về Hiệp ước đồng minh giữa Pháp và Liên Xô ở Thế chiến II. Ảnh: Le Monde
Bên cạnh đó, báo chí còn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục, nâng cao dân trí. Thông qua việc cung cấp thông tin đa chiều, phân tích sâu sắc các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, báo chí giúp người đọc có cái nhìn toàn diện và khách quan hơn về thế giới xung quanh. Đặc biệt, đối với những người lao động và nông dân, báo chí là nguồn cung cấp tri thức quý báu, giúp họ tiếp cận thông tin và nâng cao trình độ hiểu biết.
Vai trò chính trị của báo chí cũng không thể xem nhẹ. Báo chí là diễn đàn để các nhà báo bày tỏ quan điểm, phản biện chính sách và góp phần định hướng dư luận. Trong xã hội dân chủ, báo chí tự do là yếu tố không thể thiếu, góp phần giám sát quyền lực, bảo vệ công lý và thúc đẩy sự phát triển của đất nước.
Trách Nhiệm Nặng Nề Của Người Làm Báo
Để hoàn thành sứ mệnh cao cả của mình, người làm báo cần ý thức rõ trách nhiệm nặng nề của mình đối với công chúng và xã hội. Nhà báo cần giữ vững đạo đức nghề nghiệp, trung thực, khách quan, không ngừng trau dồi kiến thức và kỹ năng để mang đến cho độc giả những thông tin chính xác, bổ ích và có giá trị.
Trong bối cảnh hiện nay, khi mà thông tin giả mạo tràn lan trên mạng xã hội, báo chí chính thống càng phải khẳng định vai trò của mình trong việc cung cấp thông tin chính xác, đáng tin cậy và có trách nhiệm. Báo chí cần là ngọn đuốc soi đường dư luận, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, văn minh và tiến bộ.
