Bài viết này bàn về ý nghĩa lịch sử của việc vua Lý Thái Tổ dời đô từ Hoa Lư ra Đại La và đặt tên kinh đô mới là Thăng Long. Sự kiện này không chỉ đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử dân tộc mà còn khẳng định vị thế vững chắc của nhà Lý trên trường quốc tế.
Sau khi lên ngôi hoàng đế vào năm 1010, vua Lý Thái Tổ nhận thấy kinh đô Hoa Lư chật hẹp, địa thế hiểm trở, không còn phù hợp với tầm vóc của một quốc gia đang trên đà phát triển. Nhận thức được tầm quan trọng của việc lựa chọn kinh đô, nhà vua đã ban chiếu dời đô ra thành Đại La – vùng đất địa linh nhân kiệt, từng là trung tâm chính trị, kinh tế của đất nước dưới thời Bắc thuộc.
Trong chiếu dời đô, vua Lý Thái Tổ đã nêu rõ lý do: “Xưa nhà Thương đến vua Bàn Canh năm lần dời đô, nhà Chu đến vua Thành Vương ba lần dời đô… hễ có tiện lợi thì thiên đô, cho nên ngôi nước được lâu dài”. Ngài cũng khẳng định việc dời đô là để “tính việc to lớn, tìm chỗ giữa trong nước để đóng đô, tính cuộc muôn đời cho con cháu, trên ghin mạnh trời, dưới theo lòng dân”.
Tượng đài vua Lý Thái Tổ bên Hồ Gươm. Ảnh: Konshoe/TripAdvisor
Hoa Lư, dù là kinh đô của hai triều Đinh, Lê, nơi phát tích đế nghiệp của người Việt, nhưng vẫn mang dáng dấp của một căn cứ quân sự hơn là kinh đô của một quốc gia có nền văn hiến lâu đời. Ngược lại, thành Đại La, với vị trí đắc địa “ở vào giữa khu vực của trời đất, có thế hổ cứ long bàn, chính ngôi đông tây nam bắc, tiện thế hướng bội của núi sông, đất rộng và phẳng, cao và sáng sủa”, xứng đáng là nơi “yêu hội bức tấu của bốn phương, nơi thương đô của đế vương muôn đời”.
Chùa Láng (làng Láng, Láng Thượng, quận Đống Đa, Hà Nội), một ngôi chùa tương truyền được xây dựng từ thời vua Lý Anh Tông (trị vì từ 1138 đến 1175), thờ Thiền sư Từ Đạo Hạnh. Ảnh: Trần Khôi
Việc vua Lý Thái Tổ chọn Đại La làm kinh đô không chỉ bởi vị trí địa lý thuận lợi mà còn bởi giá trị lịch sử của nó. Từng là trung tâm của chính quyền đô hộ, việc lựa chọn Đại La thể hiện khát vọng của nhà Lý muốn xây dựng một kinh đô vững mạnh, đủ sức chống lại mọi thế lực xâm lược, khẳng định vị thế độc lập của Đại Việt trên trường quốc tế.
Tháng 7 năm Thuận Thiên nguyên niên (1010), vua Lý Thái Tổ cùng triều đình rời Hoa Lư về thành Đại La. Sử sách ghi chép, khi đoàn thuyền ngự đến Đại La, trời đêm bỗng nổi cơn giông tố. Giữa cơn mưa gió, một con rồng lớn xuất hiện bay lượn trên thuyền ngự rồi biến mất. Vua Lý Thái Tổ coi đây là điềm lành, đổi tên thành Đại La thành Thăng Long – “Rồng bay lên”.
Chùa Thầy (xã Sài Sơn, huyện Quốc Oai, Hà Nội) được xây dựng vào thời vua Lý Nhân Tông (1072 – 1127). Ảnh: Trần Việt Đức/VietNamNet
Việc dời đô ra Thăng Long có ý nghĩa vô cùng to lớn. Thăng Long trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của đất nước suốt hơn 700 năm, chứng kiến biết bao thăng trầm của lịch sử dân tộc. Dưới triều Lý, Trần, Thăng Long là kinh đô vững chắc, nơi phát triển rực rỡ của kinh tế, văn hóa, là biểu tượng cho sức mạnh của dân tộc Đại Việt.
Việc dời đô ra Thăng Long thể hiện tầm nhìn chiến lược, sự hiểu biết sâu rộng về lịch sử, địa lý và tâm lý dân tộc của vua Lý Thái Tổ. Sự kiện này là minh chứng hùng hồn cho ý chí tự cường, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, thịnh vượng của dân tộc Đại Việt.
