Khám Phá Lịch Sử: Lễ Đền Trần Nam Định

1. Ý Nghĩa của Lễ Đức Thánh Trần

Trong quá trình đấu tranh hàng nghìn năm, dân tộc Việt Nam đã sinh ra nhiều nhà chính trị, quân sự, và văn hóa kiệt xuất đã có công giúp dân, giúp nước. Họ đã gắn liền tên tuổi với những trang sử hùng hồn của đất nước như Ngô Quyền, Đinh Bộ Lĩnh, Lê Lợi, Quang Trung,… Trong số đó, Trần Hưng Đạo hiện lên như một nhân vật tài năng và đức độ, thiên tài quân sự – người tên tuổi gắn bó với 3 lần chiến thắng quân Nguyên – Mông xâm lược, đặc biệt là chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 và ông đã được nhân dân “thần thánh hóa” bằng cách gọi đầy kính trọng “Đức Thánh Trần”.

Đức Thánh Trần là tiên phong, đã đóng góp vào lịch sử dân tộc trong cuộc đấu tranh giữ nước và dựng nước của Việt Nam.

Ngày nay, người Việt trên khắp đất nước vẫn đến đình, đền, miếu, phủ trong các ngày lễ, tết, tuần tiết, ngày sóc, ngày vọng, ngày hội để tỏ lòng thành kính, ngưỡng mộ và biết ơn các bậc tôn Thần đã có công với đất nước.

Các đình, đền, phủ và sự lưu truyền linh diệu của các vị thần nhiều khi đã đi vào lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam, góp phần lớn vào việc lưu giữ tình cảm yêu nước. Nơi thờ tự đình, đền, miếu, phủ đồng thời là nơi sinh hoạt tâm linh, tín ngưỡng. Người dân mong rằng thông qua các hành vi tín ngưỡng, họ có thể cầu xin Đức Thánh Trần và các vị thần phù hộ cho họ, gia đình và cộng đồng được khỏe mạnh, giàu có và thịnh vượng, bình an, biến hung thành cát, giải trừ tội lỗi…

2. Kinh Nghiệm Sắm Lễ Xin Lộc Đền Trần Nam Định

Theo tập quán cổ truyền, lễ vật cho các buổi lễ được tổ chức ở các phủ, đền, miếu, phủ có thể lớn, nhỏ, nhiều, ít, sang trọng hay đơn giản tùy ý. Trong các lễ cúng Thánh, Thần, Mẫu, chúng ta mua các lễ chay như hương hoa quả, oản,… để dâng.

• Lễ chay: Gồm hương hoa, trà, quả, phẩm, oản,… dùng để lễ ban Phật, Bồ Tát (nếu có). Lễ chay cũng dùng để dâng ban Thánh Mẫu.

• Lễ mặn: Nếu bạn muốn dùng đồ mặn, tôi khuyên bạn nên mua đồ chay có hình gà, heo, giò, chả.

• Lễ đồ sống: Không được dùng đồ sống như trứng, gạo, muối và thịt với các quan Ngũ Hổ, Bạch Xà, Thanh Xà ở hạ ban Công đồng Tứ phủ.

• Cỗ sơn trang: Gồm các món chay đặc trưng của Việt Nam: Không dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả… Nếu có đồ nấu bằng gạo nếp như xôi nếp cẩm thì cũng thuộc lễ này.

• Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường có oản, hương hoa, trái cây, hoa, gương, lược… Nói cách khác là những đồ chơi thường được làm cho trẻ em. Những lễ vật này được làm tinh tế, nhỏ nhắn, xinh xắn và được đựng trong những chiếc túi xinh xinh.

• Lễ thần Thành Hoàng, Thư Điền: phải dùng chay mới có phúc và những lời cầu nguyện được linh ứng.

3. Văn Khấn Xin Lộc Đền Trần Nam Định

Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)

• Con kính lạy Tứ phủ Công Đồng Trần Triều.

• Con kính lạy Nguyên Từ Quốc Mẫu Thiên Thành Thái Trưởng Công.

• Con kính lạy Đức Trần Triều hiển thánh Nhân vũ Hưng Đạo Đại Vương Đại Nguyên soái, Tổng quốc chính, Thái sư Hương phụ Thượng quốc công tiết chế, Lịch triệu tấn tặng khai quốc an chính hồng đồ bá trị hiện linh trác vỹ, Minh đức trí nhân, Phong huân hiên liệt, Chí trung đại nghĩa, Dực “trung hưng, Thượng đẳng tôn thân, Ngọc bệ tiền.

• Con kính lạy tứ vị Thánh tử đại vương, Nhị vị vương cô Hoàng Thánh.

• Con kính lạy Đức ông phạm điệu suý tôn thần, tả quan Nam Tào, Hữu quan Bắc Đẩu, Lục bộ thượng từ, chư vị bách quan.

Hương tử con là: ………………….ngụ tại:……………….
Hôm nay ngày ….. tháng ….. năm…..

Hương tử chúng con chấp kỳ lễ bái xin các vị phù hộ độ trì cho hương tử con cùng toàn gia quyến được luôn mạnh khỏe. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối được tai qua nạn khỏi, điều lành mang đến, điều giữ giải đi, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an. Xin cho con được có người có cửa, được nhân an vật thịnh đi đến nơi về đến chốn, làm ăn được thuận buồm xuôi gió, vạn sự như ý.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lạy)

4. Văn Khấn Thỉnh Ban Trần Triều

Con nam mô A di đà phật
Con nam mô A di đà phật
Con nam mô A di đà phật

• Con kính lạy Tam phủ Công Đồng Trần Triều.
• Con kính lạy Thánh phụ An Sinh Đại Vương Trần Quốc Liễu, Thánh mẫu
  Thiện Đạo quốc mẫu Ngọc bệ hạ.
• Con kính lạy Nguyên Từ Quốc Mẫu Thiên Thành Thái Trưởng Công Chúa.
• Con kính lạy Đức Trần Triều hiển thánh Thái Sư Thượng Phụ Thượng Quốc Công Tiết Chế Nhân vũ Hưng Đạo Đại Vương Đại Nguyên soái, Tổng quốc chính. Lịch triệu tấn tặng khai quốc an chính hồng đồ bá trị hiện linh trác vĩ, Minh đức trí nhân, Phong huân hiên liệt, Chí trung đại nghĩa, Dực bao trung Hưng, Thượng đẳng tôn thần, Ngọc bệ tiền.
• Con kính lạy tứ vị Thánh tử , Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn, Hưng Trí Vương Trần Quốc Hiện, Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng, Hưng Hiển Vương Trần Quốc Uất.
• Con kính lạy cung thịnh Nhị vị vương cô Hoàng Thánh, Đệ Nhất Quyên thanh Khâm Từ Bảo Thánh Hoàng Hậu, Đệ nhị Đại Hoàng Anh Nguyên Quận Chúa.
• Con kính lạy Đức ông phạm điện súy Nguyên Soái tôn thần.
• Con kính lạy cô bé cửa suốt cậu Bé biển đông, tả quan Nam Tào, Hữu quan Bắc Đẩu, Dã Tượng Yết Kiêu, Cao Mang, Đại Hành, Nguyễn Địa Tô tướng quân. Lục bộ thượng từ, chu vị bách Hà.

Hương tử con ………. Ngụ tại Việt Nam Quốc………..

Hương tử chúng con sắm sửa lễ bạc tâm thành xin các vị phù hộ độ trì cho hương tử con cùng toàn thể bách gia trăm họ con dân nước Việt được mưa thuận gió hoà, dân an quốc thái, núi liền núi, sông liền sông, biển đảo quê hương bốn phương yên bình, đồng gia quyến được luôn mạnh khỏe. Đầu năm chí giữa, nửa năm chí cuối, chín tháng đông, ba tháng hè được tai qua nạn khỏi, điều lành mang đến, điều giữ giải đi, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an. Xin cho con được có người có của, được nhân an vật thịnh đi đến nơi về đến chốn, làm ăn được thuận buồm gió, vạn sự như ý.

Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì, chứng minh công đức.

Con nam mô A di đà phật
Con nam mô A di đà phật
Con nam mô A di đà phật

5. Tín Ngưỡng Thờ Đức Thánh Trần trong Tâm Linh người Việt

Đức Thánh Trần, tên thật Trần Quốc Tuấn, sinh ngày 10 tháng 12 năm 1228 (hay 1230 hay 1232?), tại hương Đức Mặc, phủ Thiên Trường, mất ngày 20 tháng 8 năm Canh Tý (1300), ông là con trai thứ của vương Trần Liễu, và là anh trai của vua Trần Thái Tông (Trần Cảnh).

Việc ông Trần Quốc Tuấn được thánh hóa là một hiện tượng xuất phát từ tâm thức và mong muốn của người dân Việt Nam: thần thánh hóa một con người có công với nước, ý nghĩa với nước, chống giặc ngoại xâm, giữ nước và được tôn vinh, mãi mãi ca vang tấm gương về lòng trung nghĩa, sức mạnh, có tài quân sự và một lòng trung thành với đất nước. Người ta không gọi ông trực tiếp bằng tên mà gọi ông là Hưng Đạo Đại Vương, Đức Thánh Trần, Đức Cha. Tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần ngày nay đã trở thành một hình thức tín ngưỡng phổ biến rộng rãi ở Việt Nam.

Tục thờ Đức Thánh Trần, cũng như các tín ngưỡng dân gian khác, là biểu hiện tín ngưỡng, lòng tin của nhân dân. Một phần quan trọng của tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần là truyền thống đạo lý “Uống hố nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.

“Tháng Tám giỗ cha – Tháng Ba giỗ mẹ” đã trở thành tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Trong số các vị Thánh Bất Tử, chỉ có Đức Thánh Trần – Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn là một nhân vật thực sự trong lịch sử và được cho là linh thiêng nhất. Điều này có thể hiểu là sự ngưỡng mộ, kính trọng của nhân dân đối với người anh hùng gắn liền với những chiến công xuất sắc của thế kỷ XIII.

Trải qua hơn 700 năm, các truyền thuyết, nghi lễ và lễ hội thờ Đức Thánh Trần đã hình thành và phát triển khắp đất nước. Có nhiều hình thức tôn nghiêm phổ biến đã tạo nên sức sống bền vững, lâu bền và có sức lôi cuốn mạnh mẽ đối với mọi người.

Xung quanh tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần không chỉ có di sản văn hóa hiện hữu mà còn có di sản văn hóa phi vật thể đa dạng và phong phú, bao gồm các giá trị văn hóa nghệ thuật dân gian cổ kính. Đó là một kho tàng truyền thuyết, huyền thoại về các vị thần, các hình thức diễn xướng âm nhạc, bài hát, các hình thức trang trí và kiến ​​trúc. Tế lễ và dâng hương tưởng nhớ Trần Hưng Đạo được thực hiện theo một kịch bản công phu và được cử hành trang nghiêm, trọng thể với các nghi thức vừa linh thiêng, thành kính, vừa huyền bí.

Nhìn chung, ở hầu hết các tỉnh, thành trong cả nước, việc thờ cúng Đức Thánh Trần có xu hướng diễn ra ở một số địa điểm nhất định: đền, miếu, phủ, thánh thất, tụ điểm sinh hoạt cộng đồng, chùa chiền dưới nhiều hình thức như thờ chính, thờ tự hoặc rước, hương. Ở miền Bắc, tỉnh Nam Định là nơi có nhiều người thờ cúng nhất, tiếp theo là Thái Bình, Hà Nội,… Còn ở miền Nam, mặc dù thờ cúng ít hơn nhưng hầu như tất cả các tỉnh, thành phố đều có.

Trong tâm thức của người Việt, ngày giỗ Đức Thánh Trần vẫn được coi là ngày lễ, ngày hội. Từ nam chí bắc, mọi người đều háo hức đi trẩy hội đền Trần.

Đọc thêm tại Khám Phá Lịch Sử