Chùa là nơi linh thiêng, đặc biệt là trong truyền thống tâm linh của người Việt Nam. Trong chùa, ngoài việc thờ cúng các vị Phật thánh, còn có một nơi đặc biệt dành để thờ Mẫu – người mẹ thần linh. Bài viết này sẽ đưa bạn khám phá vì sao ban thờ Mẫu lại được đặt trong chùa, và tầm quan trọng của nó trong tâm linh người Việt.
Ban thờ Mẫu là gì? Tại sao ban thờ Mẫu lại được đặt trong chùa?
Ban thờ Mẫu vô cùng quan trọng đối với người dân ở vùng Bắc. Nó thường được lập trong chùa để thờ phụng người được gọi là nữ thần mẹ. Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam có tính chất bản địa và nguyên thủy. Điều này bắt nguồn từ chế độ mẫu hệ đã tồn tại từ xưa. Trong chế độ này, người mẹ, người phụ nữ hay người vợ luôn đảm nhận vai trò quan trọng và lớn nhất trong gia đình.
Ban thờ Mẫu trong chùa đã trở thành một phần không thể thiếu của tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Nó không chỉ mang ý nghĩa tưởng nhớ cội nguồn mà còn truyền tải ước vọng được giải thoát khỏi những thành kiến của xã hội xưa. Với sự phát triển của xã hội, tín ngưỡng thờ Mẫu đã thích ứng với sự thay đổi. Ngày nay, người ta thấy sự giao thoa mạnh mẽ giữa đạo Phật và tín ngưỡng thờ Mẫu. Hai loại tín ngưỡng này cùng hướng con người đến việc thiện, từ bi và diệt trừ cái ác. Đây chính là nguyên tắc ứng xử của xã hội truyền thống Việt Nam. Vì vậy, trong nhiều ngôi chùa, ban thờ Mẫu cũng được xây dựng, tạo thành một nguyên tắc ứng xử xã hội cổ truyền được dân tộc truyền dạy từ đời này sang đời khác. Hai dòng tín ngưỡng tâm linh này bổ sung và hoàn thiện cho nhau, đóng góp vào sự hoàn thiện và tạo sự cân bằng.
Phân biệt ban Mẫu khi đi lễ
Mỗi năm, vào các dịp lễ tết, hay những ngày tuần tiết rằm mùng một, rất đông người dân đến lễ Thánh Mẫu cùng hội đồng Tam Tứ Phủ tại các đền, phủ, điện thờ… để cầu đảo bình an, hạnh phúc, lộc tài, may mắn. Trong quá trình lễ, quan điểm và truyền thống tín ngưỡng thờ Mẫu đã tạo nên một hệ thống phức tạp bao gồm nhiều ban Mẫu khác nhau.
Vào bất kỳ một điện thờ nào, chúng ta có thể thấy một sự sắp xếp từ trên xuống dưới như sau:
- Hàng trên cùng: thờ một tượng Phật quán âm hoặc Phật chuẩn đề, đại diện cho chư Phật chư bồ tát.
- Hàng tiếp theo: ba vị Thánh Mẫu – Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thoải, Mẫu Thượng Ngàn – và hai cô hầu cận đôi Quỳnh, Quế.
- Hàng tiếp theo có thể là thờ Đức Ngọc Hoàng cùng hai vị quan Nam Tào và Bắc Đẩu, hoặc ba vị ngồi trên tượng tam toà Thánh Mẫu.
- Hàng tiếp theo: ngũ vị tôn ông hay còn gọi là hội đồng quan lớn, mỗi vị quan lớn mặc áo mầu khác nhau tượng trưng cho vùng/phủ mà vị ấy cai quản.
- Hàng tiếp theo: tứ phủ thánh hoàng, thường có ba pho tượng thánh hoàng là thánh hoàng bơ, thánh hoàng bẩy, và thánh hoàng mười.
Với qui mô trang trọng và linh thiêng như vậy, cung chính trong chùa là một không gian trọng yếu, đầy ý nghĩa trong tâm linh người Việt.
Tại sao phải đọc văn khấn Mẫu và đi lễ chùa?
Ngày nay, việc đi lễ và tham gia các hoạt động tâm linh vẫn là một truyền thống được duy trì rộng rãi ở khắp mọi miền đất nước. Tham gia các hoạt động như đi lễ chùa, đi trẩy Hội tại các Đình, Đền, Miếu, Phủ vào các ngày lễ, tết, tuần tiết, sóc, vọng và ngày Hội có ý nghĩa tôn kính và ngưỡng mộ các thần linh đã có công với đất nước.
Đinh, Đền, Miếu, Phủ không chỉ là nơi linh thiêng mà còn là nơi gắn kết tình cảm yêu nước của người Việt. Ở đó, con người có hy vọng cầu xin sự phù hộ và độ trì từ các vị thần linh để đạt được an khang, thành đạt, thịnh vượng, yên bình, cũng như giải trừ tội lỗi và tránh xa điều xấu xa.
Khi đi lễ chùa, tâm tư và tấm lòng của mỗi người chính là điều quan trọng nhất. Đó là yếu tố quyết định ước nguyện của chúng ta. Ngoài ra, có thể sắm lễ vật và thực hiện các nghi lễ nhưng tất cả đều phải đi đôi với sự thành tâm và thành kính. Chỉ cần lòng thành tâm, ước nguyện mới có thể thành.
Lưu ý khi đọc văn khấn tránh phạm phải điều kiêng kỵ
Khi đọc văn khấn, chúng ta nên đọc rõ ràng, từ tốn và nghiêm túc. Tránh việc đùa cợt hay làm mất sự linh thiêng, vì điều này có thể gây tai hoạ. Hãy thể hiện sự thành tâm của mình khi đọc văn khấn, nhưng cũng đừng đọc quá to để không ảnh hưởng đến người khác. Hãy ghi nhớ và thuộc lòng bài khấn trước khi đến đền, đảm bảo không bị vấp váp trong quá trình đọc.
Ngoài ra, khi tham gia lễ chùa, chúng ta cần mặc trang phục chỉnh tề và phù hợp với tín ngưỡng. Hãy chọn quần áo kín đáo và tránh các trang phục không phù hợp với không gian linh thiêng của chùa.
Cuối cùng, khi đến thăm chùa, hãy sử dụng cửa phụ để ra vào. Theo quan niệm, tay phải mang lại những điều tốt đẹp, do đó hướng tay phải để đi vào và ra khỏi chùa có ý nghĩa tốt.
Đọc văn khấn và đi lễ chùa là những hoạt động tâm linh quan trọng trong đời sống người Việt. Chúng giúp chúng ta gắn kết với quá khứ và tìm kiếm sự an lành, may mắn trong tương lai. Hãy trân trọng những giá trị này và duy trì truyền thống tâm linh của chúng ta.
Đọc thêm: Khám Phá Lịch Sử
