Tháng 7 năm 1925, một phiên tòa diễn ra tại Dayton, Tennessee, Hoa Kỳ đã thu hút sự chú ý của cả nước và trở thành tâm điểm tranh luận trên các mặt báo, đài phát thanh. Vụ án Scopes, hay còn được biết đến với cái tên “Vụ án Con Khỉ”, không chỉ đơn thuần là phiên tòa xét xử một giáo viên vi phạm luật pháp, mà còn là cuộc đụng độ nảy lửa giữa hai trường phái tư tưởng đối lập: khoa học hiện đại và đức tin tôn giáo.
Bối Cảnh Lịch Sử
Vào đầu thế kỷ 20, thuyết tiến hóa của Charles Darwin đã tạo nên một cơn địa chấn trong giới khoa học và tư tưởng phương Tây. Lý thuyết này, với những bằng chứng thuyết phục về nguồn gốc chung của muôn loài, đã thách thức trực tiếp quan niệm sáng thế truyền thống được ghi chép trong Kinh Thánh. Sự xung đột giữa khoa học và tôn giáo ngày càng trở nên gay gắt, đặc biệt là tại Hoa Kỳ, nơi mà các nhóm Cơ đốc giáo bảo thủ vẫn giữ ảnh hưởng lớn trong xã hội.
Phiên tòa xét xử vụ án Scopes năm 1925
Năm 1925, bang Tennessee thông qua Đạo luật Butler, cấm giảng dạy bất kỳ học thuyết nào phủ nhận nguồn gốc thần thánh của loài người. John T. Scopes, một giáo viên khoa học trẻ tuổi tại Dayton, đã bị cáo buộc vi phạm đạo luật này khi dạy học sinh về thuyết tiến hóa. Vụ án nhanh chóng trở thành tâm điểm chú ý của dư luận, thu hút sự tham gia của hai luật sư nổi tiếng: Clarence Darrow, người bào chữa cho Scopes và William Jennings Bryan, người ủng hộ Đạo luật Butler.
Phiên Tòa Gây Cấn
Phiên tòa Scopes được ví như một “rạp xiếc truyền thông”, thu hút sự chú ý của đông đảo phóng viên và người dân từ khắp nơi đổ về Dayton. Hai bên luật sư, Darrow và Bryan, đều là những nhà hùng biện tài ba, biến phiên tòa thành một cuộc tranh luận nảy lửa giữa khoa học và tôn giáo.
Darrow, với lập luận sắc bén và tư duy logic, đã cố gắng chứng minh tính phi lý và vi hiến của Đạo luật Butler. Ông cho rằng việc cấm dạy thuyết tiến hóa là xâm phạm quyền tự do học thuật và đi ngược lại tinh thần của Tu chính án thứ nhất, bảo vệ quyền tự do ngôn luận.
Trong khi đó, Bryan, với niềm tin mãnh liệt vào Kinh Thánh, đã bảo vệ Đạo luật Butler bằng cách khẳng định quyền của người dân Tennessee trong việc quyết định những gì được dạy trong trường học của họ. Ông cho rằng thuyết tiến hóa là một học thuyết nguy hiểm, có thể làm suy yếu đạo đức và phá hoại trật tự xã hội.
Kết Quả và Di Sản Lịch Sử
Sau nhiều ngày tranh luận căng thẳng, bồi thẩm đoàn đã kết luận Scopes có tội và phạt ông 100 đô la. Mặc dù thua kiện, nhưng Darrow đã thành công trong việc biến phiên tòa thành diễn đàn để bảo vệ khoa học và tự do học thuật. Lập luận sắc bén của ông đã khiến Bryan phải thừa nhận những mâu thuẫn trong cách giải thích Kinh Thánh theo nghĩa đen, gián tiếp làm suy yếu lập luận của phe bảo thủ.
Vụ án Scopes, dù kết thúc với bản án dành cho Scopes, đã tạo nên bước ngoặt trong lịch sử nước Mỹ. Nó khơi mào cho cuộc tranh luận về mối quan hệ giữa khoa học, tôn giáo và giáo dục, một cuộc tranh luận vẫn còn tiếp diễn cho đến ngày nay. Vụ án cũng góp phần nâng cao nhận thức của công chúng về thuyết tiến hóa và vai trò quan trọng của khoa học trong xã hội hiện đại.
Dù đã gần một thế kỷ trôi qua, vụ án Scopes vẫn là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo vệ tự do tư tưởng, quyền tự do học thuật và tinh thần cởi mở với tri thức mới.
