Bài báo trên tờ Dân Thanh số ra ngày 11/9/1945 đã ghi lại cuộc phỏng vấn hiếm hoi với cựu hoàng Bảo Đại, người vừa từ bỏ ngai vàng để trở thành công dân Vĩnh Thụy, cống hiến cho nền độc lập non trẻ của đất nước. Cuộc trò chuyện đã hé lộ nhiều góc khuất trong thời kỳ trị vì của vị vua cuối cùng triều Nguyễn, đồng thời cho thấy rõ lòng yêu nước, tinh thần hy sinh cao cả của ông vì độc lập dân tộc.
Bóng Dáng Một Thời Vàng Son
Khác với hình dung về một vị vua uy nghiêm, xa cách, ông Vĩnh Thụy hiện lên với phong thái gần gũi, cởi mở, nụ cười thường trực trên môi. Ông ân cần tiếp đón các phóng viên như những người bạn cũ, thoải mái chia sẻ về những tâm tư, trăn trở của mình.
Dù đã thoái vị, phong thái của một vị vua vẫn hiện hữu qua từng cử chỉ, lời nói. Ông dí dỏm kể về việc người Pháp luôn tìm cách cô lập, kiểm soát mình, biến ông thành một vị vua bù nhìn, “có mắt không được trông, có tai không được nghe”. Những tâm sự của ông về việc bị tước đoạt quyền lực, bị theo dõi giám sát, không thể thực hiện khát vọng giúp dân giúp nước khiến người đọc không khỏi chạnh lòng.
Quyết Định Lịch Sử
Khi được hỏi về quyết định thoái vị, ông Vĩnh Thụy bình thản cho biết, ông luôn đặt quyền lợi quốc gia lên trên ngai vàng. Ông nhận thức rõ, trong bối cảnh đất nước vừa giành được độc lập, sự tồn tại của chế độ quân chủ là một rào cản đối với nền độc lập non trẻ. Vì vậy, ông sẵn sàng từ bỏ ngôi báu, trở thành một công dân bình thường để góp phần xây dựng đất nước.
Ông chia sẻ về cảm xúc khi nhận quốc kỳ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, ban đầu là sự lo lắng, sau đó là niềm vui khi được Chính phủ tin tưởng, trọng dụng. Quyết định ra Hà Nội nhận chức Cố vấn cho Chính phủ lâm thời, sự tin tưởng vào con đường cách mạng của Chính phủ và Chủ tịch Hồ Chí Minh là minh chứng rõ ràng nhất cho lòng ái quốc của vị vua trẻ.
Cố vấn Vĩnh Thụy ngồi cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh (giữa, dãy phải) trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ngày 3/9/1945. Ảnh tư liệu: TTXVN
Bài Học Từ Quá Khứ
Câu chuyện của cựu hoàng Bảo Đại là minh chứng cho tinh thần yêu nước, ý chí tự cường của dân tộc Việt Nam. Dù ở địa vị nào, người Việt Nam luôn khao khát độc lập, tự do, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng “công dân Vĩnh Thuỵ”, Cố vấn của Chính phủ lâm thời Việt Nam, dự “Ngày tiễu trừ giặc đói” 11/10/1945. Ảnh tư liệu
Hành động dũng cảm từ bỏ ngai vàng của Bảo Đại để hòa mình vào dòng chảy cách mạng đã viết nên một trang sử oai hùng, khép lại một triều đại phong kiến lâu đời, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc Việt Nam – kỷ nguyên độc lập, tự do.
