Vua Henry VIII và Anne Boleyn trong phim The Tudor
Sự hình thành Anh giáo là một câu chuyện đầy kịch tính, đan xen giữa chính trị, tôn giáo và tham vọng cá nhân. Từ một cuộc tranh chấp về quyền lực giữa nhà vua và Tòa Thánh, Anh giáo đã dần định hình và trở thành một trong những giáo hội lớn trên thế giới.
Giai Đoạn Một: Mầm Mống Ly Giáo Từ Tranh Chấp Hoàng Gia
Đầu thế kỷ 16, trong khi phong trào Cải cách (Tin Lành) lan rộng khắp châu Âu, vua Henry VIII của Anh vẫn là một tín đồ Công giáo trung thành. Ông thậm chí còn được Đức Giáo hoàng Leo X phong tặng danh hiệu “Người Bảo Vệ Đức Tin” sau khi viết cuốn sách bác bỏ lý tưởng của Martin Luther.
Tuy nhiên, mâu thuẫn giữa Henry VIII và Tòa Thánh bắt đầu từ năm 1527 khi nhà vua muốn ly dị người vợ đầu tiên là Catherine of Aragon để cưới Anne Boleyn. Nguyên nhân chính được cho là do Catherine không sinh được con trai nối dõi.
Giáo hoàng Clement VII đã từ chối yêu cầu ly hôn của Henry VIII, dẫn đến một loạt hành động đáp trả quyết liệt từ phía nhà vua. Henry VIII tước bỏ quyền lực của các giáo sĩ Công giáo ở Anh, tự phong mình là người đứng đầu Giáo hội Anh và ép buộc giới tăng lữ công nhận quyền lực tối cao của mình.
Thomas Cranmer, Tổng Giám mục Canterbury
Năm 1534, với sự hỗ trợ của Tổng Giám mục Canterbury mới được bổ nhiệm – Thomas Cranmer, Henry VIII chính thức tuyên bố ly khai khỏi Giáo hội Công giáo La Mã. Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của Giáo hội Anh.
Dù phản đối Tòa Thánh, bản thân Henry VIII không hoàn toàn từ bỏ giáo lý Công giáo. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của các tư tưởng Cải cách ngày càng lớn, khiến Giáo hội Anh dần có những bước chuyển mình rõ rệt.
Giai Đoạn Hai: Anh Giáo Dưới Thời Edward VI và Mary I
Sau khi Henry VIII qua đời (1547), con trai ông là Edward VI lên ngôi khi mới 9 tuổi. Dưới thời kỳ nhiếp chính, Anh giáo chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của tư tưởng Calvin và có những bước chuyển biến theo hướng Tin Lành.
Vua Edward VI
Năm 1549, cuốn “Sách Kinh Nguyện Chung” (Book of Common Prayer) đầu tiên – bản tuyên ngôn về đức tin Anh giáo, ra đời. Cuốn sách này lược bỏ nhiều nghi thức Công giáo và thay thế bằng các giáo lý Tin Lành.
Tuy nhiên, triều đại của Edward VI kéo dài không lâu. Năm 1553, Mary Tudor – con gái của Henry VIII và Catherine of Aragon – lên ngôi nữ hoàng. Là một người Công giáo sùng đạo, Mary I đã nỗ lực đưa Anh Quốc quay trở lại với Giáo hội Công giáo La Mã.
Nữ hoàng Mary I
Trong 5 năm trị vì của mình (1553-1558), Mary I đã đàn áp những người theo Anh giáo và khôi phục lại nhiều nghi lễ Công giáo. Tuy nhiên, nỗ lực của bà đã bị chặn đứng khi Elizabeth I – con gái của Henry VIII và Anne Boleyn – lên ngôi.
Giai đoạn Ba: Định Hình Anh Giáo Và Những Tranh Cãi Bất Tận
Triều đại kéo dài 44 năm của nữ hoàng Elizabeth I (1558-1603) được xem là thời kỳ định hình của Anh giáo.
Dưới thời Elizabeth I, “Sách Kinh Nguyện Chung” được sửa đổi (1559) theo hướng dung hòa hơn giữa Công giáo và Tin Lành. Giáo hội Anh thừa nhận quyền tối cao của nhà vua, nhưng vẫn duy trì một số nghi thức và giáo lý Công giáo.
Nữ hoàng Elizabeth I
Tuy nhiên, sự dung hòa này đã tạo ra những tranh cãi kéo dài cho đến tận ngày nay. Những người theo phái Thanh giáo (Puritans) – một nhánh của Tin Lành – cho rằng Anh giáo vẫn còn quá nhiều tàn dư Công giáo. Họ kêu gọi “thanh lọc” giáo hội, loại bỏ mọi nghi thức và giáo lý Công giáo còn sót lại.
Anh giáo: Giữa Dòng Chảy Lịch Sử Và Những Thách Thức Hiện Đại
Sự hình thành và phát triển của Anh giáo là một minh chứng cho sự giao thoa phức tạp giữa chính trị, tôn giáo và xã hội. Từ một cuộc tranh chấp hoàng gia, Anh giáo đã trở thành một trong những giáo hội lớn trên thế giới.
Ngày nay, Anh giáo tiếp tục đối mặt với những thách thức mới, từ việc duy trì sự thống nhất giữa các giáo phái thành viên, đến việc thích nghi với sự thay đổi của xã hội hiện đại. Tuy nhiên, với bề dày lịch sử và bản sắc riêng biệt, Anh giáo vẫn là một phần không thể thiếu trong bức tranh tôn giáo đa dạng của thế giới.
Tài Liệu Tham Khảo:
- Bokenkotter, Thomas. A Concise History of the Catholic Church. Doubleday, 1990.
