Đạo Phật từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của nhiều người. Điểm đặc biệt của đạo Phật là việc xưng hô giữa các thành viên trong cộng đồng. Điều này thường gây ra những vấn đề liên quan đến danh xưng và các cách xưng hô phù hợp. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cấp bậc trong Phật giáo và cách xưng hô đúng cách giữa các thành viên.
Sự Quan Hệ Gắn Bó Trong Đạo Phật
Trong đạo Phật, người tu tập theo đạo và người xuất gia đều có một mối quan hệ gắn bó mật thiết. Tuy nhiên, từ mối quan hệ này, việc xưng hô trong các tình huống xã hội đặt ra những vấn đề cần giải quyết. Vì vậy, chúng ta cần tránh những cách xưng hô không phù hợp, gây khó khăn và lo lắng cho giao tiếp, thậm chí có thể làm tổn thương những người tham gia giao tiếp.
Các Cấp Bậc Trong Đạo Phật
Trong đạo Phật, chúng ta có thể phân thành hai trường hợp xưng hô. Thứ nhất là xưng hô giữa những người xuất gia, và thứ hai là xưng hô giữa người xuất gia và người tại gia. Trước tiên, chúng ta cùng tìm hiểu về khái niệm tuổi và các phẩm trật trong đạo Phật. Tuổi đời là tuổi tính từ năm sinh, còn tuổi đạo là tuổi tính từ ngày xuất gia. Tuy nhiên, tuổi đạo thật sự chỉ được tính từ năm thụ cụ tỳ kheo và tỳ kheo ni đồng thời, và mỗi năm tu tập tính là một tuổi hạ. Nghĩa là tuổi đạo còn được gọi là tuổi hạ.
Cấp Bậc Và Xưng Hô Trong Đạo Phật
Một người tuổi đời dưới 20 tuổi có thể được gọi là chú tiểu hay điệu, và vị này được gọi là đồng chân nhập đạo. Tùy thuộc vào số tuổi, vị này sẽ được giao việc và học tập các kinh kệ và nghi lễ trong chùa. Sau đó, khi vượt qua tuổi 20 và đạt đủ điều kiện về tu tập, vị này sẽ được thụ giới cụ túc, tức là 250 giới tỳ kheo cho nam và 348 giới tỳ kheo ni cho nữ, và được gọi là Đại đức hoặc Sư cô. Trên giấy tờ, vị này sẽ được ghi là Tỳ kheo (đối với nam) hoặc Tỳ kheo Ni (đối với nữ) trước pháp danh của vị xuất gia.
Cấp bậc cao nhất trong đạo Phật là giới cụ túc, cụ thể là giới tỳ kheo và tỳ kheo ni là giới đầy đủ, viên mãn. Việc thụ Bồ tát giới (tại gia hoặc xuất gia) là do sự phát tâm riêng của từng vị theo Phật giáo Bắc tông. Trong Giáo hội Phật giáo Việt Nam, đã được thiết lập một tôn ti trật tự có danh xưng theo Hiến chương. Ví dụ, khi tuổi đời là 20, vị xuất gia sẽ được gọi là Đại đức; khi tuổi đời là 45, vị tỳ kheo sẽ được 25 tuổi đạo và được gọi là Thượng tọa; khi tuổi đời là 60, vị tỳ kheo sẽ được 40 tuổi đạo và được gọi là Hòa thượng. Với nữ giới, danh xưng tương tự cũng áp dụng: Sư cô, Ni sư, và Ni trưởng.
Các cấp bậc như Đại lão Hòa thượng và Trưởng lão Hòa thượng được dùng để chỉ các vị cao tuổi, có trách nhiệm điều hành các tổ chức Phật giáo trung ương và địa phương, cũng như các đại tùng lâm và viện Phật học, tu viện. Trên Giấy Pháp là Tỳ kheo hay Tỳ kheo Ni kèm theo pháp danh của vị xuất gia.
Xưng Hô Đúng Cách
Trong đạo Phật, việc xưng hô có thể thay đổi tùy thuộc vào môi trường và ngữ cảnh, nhưng điều quan trọng là đảm bảo phẩm hạnh, phẩm chất, đức độ và nỗ lực tu tập không ngừng. Đó chính là một phần ý nghĩa của “tùy duyên bất biến” trong đạo Phật.
Khi tiếp xúc với chư tăng ni và cư sĩ phật tử tại gia, chúng ta thường gọi họ là thầy hoặc cô. Trong tinh thần Phật pháp, việc gọi một người ông hoặc người bà tuổi tác xuất gia là chú tiểu hay điệu là không phù hợp. Chúng ta không nên quan tâm quá nhiều đến cách xưng hô và tranh luận về danh hiệu. Quan trọng hơn, chúng ta nên tập trung vào học hỏi và tu tập, đặt lòng khiêm cung và kính trọng Phật, trọng tăng, và cố gắng tiếp thu lời dạy của Đức Phật.
Trong giao tiếp hằng ngày, chúng ta có thể gọi các thành viên trong cộng đồng Phật giáo là tôi hoặc chúng tôi, và người xuất gia có thể xưng hô là thầy hoặc cô. Cũng có thể sử dụng pháp danh hoặc không sử dụng, tùy thuộc vào ngữ cảnh và mức độ quen thuộc. Trong các tình huống không chính thức, tùy thuộc vào mối quan hệ và tuổi tác, chúng ta cũng có thể sử dụng cách xưng hô thông thường giữa mọi người.
Đây là những điều cần lưu ý và tránh khi tiếp xúc và giao tiếp với chư tăng ni và cư sĩ phật tử tại gia. Việc xưng hô đúng cách không chỉ tôn trọng và tôn kính các vị, mà còn tạo ra một môi trường thoải mái và hòa hợp trong cộng đồng Phật giáo.
Đây là bài viết mang tính chất tham khảo, nhằm giúp người đọc hiểu rõ hơn về cấp bậc và cách xưng hô trong Phật giáo. Để biết thêm thông tin chi tiết về Phật giáo, bạn có thể truy cập vào Khám Phá Lịch Sử.
