Với sự thông thái của Đức Phật, chúng ta biết rằng thế giới tâm linh là có thật. Con người bao gồm hai phần: thân xác vật chất và tâm hồn, còn được gọi là tâm linh. Trong quá trình sống, tâm hồn chúng ta là người điều khiển và chi phối thân xác. Khi chúng ta qua đời và chưa đạt được sự giải thoát từ chuỗi luân hồi, tâm linh của chúng ta sẽ tiếp tục vào một chu kỳ tiếp theo được gọi là tái sinh, luân hồi. Trong 49 ngày kể từ lúc chúng ta rời bỏ thân xác, thời gian này là để chờ đợi sự phán xét về nghiệp quả và cảnh giới tái sinh của người đã mất.
Vậy thần thức của người đã mất đi đâu và tồn tại như thế nào trong thời gian chờ đợi đó? Để tìm câu trả lời, chúng ta cùng lắng nghe giảng dạy của Thầy Thích Trúc Thái Minh qua bài viết dưới đây.
1. Tái sinh vào cõi tương ứng với nghiệp đã tạo
Theo lời dạy của Đức Phật, khi một người đã qua đời, nếu người đó có phước báu lớn, ba nghiệp được thanh tịnh hoặc tu hành trong Phật Pháp, thì người đó có thể tái sinh vào cảnh giới của chư Phật. Nếu tu được mười việc thiện hoặc tu tập Bát quan trai giới tinh nghiêm, người đó sẽ được sinh lên cõi Trời. Nếu tu hành tốt 5 giới: Không sát sinh, không trộm cắp, không tà dâm, không nói dối, không say sưa, nghiện ngập, thì người đó sẽ được tái sinh vào làm người ngay lập tức.
Tuy nhiên, những người tạo ra tội ác nặng như giết cha, giết mẹ, phá hòa hợp Tăng, làm thân Phật chảy máu, giết A-la-hán, thì linh hồn của họ sẽ bị đày xuống địa ngục và phải chịu nỗi đau khổ trong nhiều kiếp.
Thầy Thích Trúc Thái Minh giảng về chủ đề người chết đi về đâu trong 49 ngày (ảnh minh họa)
2. Tồn tại trong dạng thân trung ấm trong 49 ngày
Đối với những người chưa có nghiệp tốt, sau khi chết thần thức sẽ tồn tại dưới dạng thân trung ấm. Thân này có hình dáng tương tự như thân trước kiếp của người đã mất, nhưng cao thấp hơn. Theo sách Tử thư Tây Tạng, người trưởng thành sẽ có thân trung ấm cao bằng đứa trẻ 7 tuổi.
Ngoài ra, theo quan điểm Phật giáo, thân trung ấm rất nhẹ và có khả năng đi qua tường, qua vách. Thân trung ấm tồn tại trong khoảng thời gian từ một tuần đến bảy tuần (khoảng 49 ngày), và trong mỗi tuần, nó sẽ tái hiện lại cảnh lúc chết một lần.
Sau khi chết nếu không có nghiệp tốt để tái sinh luôn, thần thức của người mất sẽ tồn tại ở dạng thân trung ấm (ảnh minh họa)
Theo lời dạy của Đức Phật trong kinh Địa tạng, trong 49 ngày này, thần thức của người đã mất ở trạng thái mơ hồ, mịt mờ như ngây như điếc, hoặc sẽ ở các ty sở (tòa án lương tâm) để tra khảo và phân xử nhờ vào nghiệp quả mà người đó đã tạo ra từ khi còn sống trên thế gian đến khi từ giã cuộc sống.
Nếu có nghiệp bất thiện nhiều, người đó sẽ bị đày xuống ba đường dữ: súc sinh, ngạ quỷ, địa ngục. Ngược lại, nếu có nhiều nghiệp thiện, người đó có thể tái sinh vào làm người, hoặc sinh lên cõi Thần hoặc cõi Trời. Tuy nhiên, không phải tất cả linh hồn đều tồn tại trong thân trung ấm suốt 49 ngày trước khi tái sinh.
Có người chỉ sau một tuần đầu đã được tái sinh, còn người lại tái sinh sau tuần thứ hai, tuần thứ ba,… Nhưng tối muộn là đến ngày thứ 49 (tức tuần thứ 7) thì tất cả linh hồn sẽ được tái sinh vào cảnh giới tương ứng với nghiệp của họ.
Từ đây, chúng ta hiểu rằng thân trung ấm chính là cầu nối giữa kiếp trước và kiếp sau. Sau khi chết, chúng ta sẽ tái sinh tùy thuộc vào nghiệp đã tạo ra.
Gia đình và chúng ta nên làm gì để lợi ích cho người đã mất trong 49 ngày?
Theo kinh Địa tạng, Đức Phật dạy: “Thần hồn của người đã mất, trong 49 ngày chưa được hồi sinh, luôn mong chờ những hành động của gia đình để thực hiện các công đức thiện để cứu người”.
Tiếp theo, trong kinh Tương Ưng bộ 5, chương 56, Tương Ưng sự thật, phẩm Năm sanh thú, Đức Phật cũng dạy: Số chúng sinh được sinh trở lại làm người sau khi sống và chết là ít như đất ở móng tay, còn số chúng sinh bị đọa làm ngạ quỷ, địa ngục thì nhiều như đất ở đại địa.
Tìm hiểu Phật Pháp, chúng ta cũng biết rằng nếu rơi vào ngạ quỷ, địa ngục, chúng ta sẽ chịu nhiều nỗi khổ. Vậy để làm những điều tốt nhất cho người đã mất, và giúp họ tránh khỏi cảnh giới khổ, chúng ta nên và không nên làm gì?
- Nên phát nguyện tu tập, tụng kinh, làm các việc thiện trong 49 ngày
Theo lời Đức Phật dạy, chúng ta có thể làm nhiều công đức trong 49 ngày để giúp người đã mất. “Như sau khi người đã chết, trong 49 ngày, chúng ta có thể thực hiện nhiều công đức để giúp họ, cho người đã mất tránh xa khổ đau và tái sinh vào cõi trời hoặc làm người và tận hưởng niềm vui. Đồng thời, cả gia đình và người mất hiện tại đều được hưởng lợi vô số”.
Theo đó, chúng ta có thể tụng kinh Bát Đại nhân giác, kinh Nhân quả và kinh Tam Bảo để giúp người đã mất. Nếu người đã mất có nghiệp tốt, chúng ta nên tụng kinh Bát Đại nhân giác, kinh Nhân quả và kinh Tam Bảo. Nếu người đã mất có nghiệp ác, chúng ta nên tụng các kinh liên quan đến công đức phước báu và lợi ích của nó để giúp người đó nhận thức và nhận phần phước báu do gia đình làm cho họ. Các kinh nên tụng bao gồm kinh Địa Tạng, kinh Vu lan, kinh Ngạ quỷ ngoại bức tường,…
- Nên cúng tế đồ chay cho người đã mất
Đây là cách để chúng ta hồi hướng phước báu cho người đã mất. Trong kinh Tế Đàn, Đức Phật dạy: “Những loại đồ cúng như thịt động vật đã được giết, gà heo, các loài sinh vật khác bị giết hại. Loại đồ cúng như vậy liên quan đến sát sinh, chúng ta không nên thực hiện. Những loại đồ cúng có sát sinh như vậy, các A-la-hán và những ai trên con đường trở thành A-la-hán không trực tiếp thực hiện đến”.
Theo lời Phật dạy, khi có người thân qua đời, chúng ta nên làm lễ cúng dường, phóng sinh và sám hối. Trong trường hợp người thân có thể tái sinh vào cõi ngạ quỷ, chúng ta nên tụng đọc các kinh như kinh Địa Tạng, kinh Vu lan, kinh Ngạ quỷ ngoại bức tường,…
- Nên cầu siêu cho người đã mất
Theo lời Đức Phật dạy, việc cầu siêu sẽ giúp người đã mất được chư Tăng giúp đỡ từ việc khai thị, nhận ra nhân quả và quy y Tam Bảo, từ đó họ có cơ duyên được tái sinh vào những nơi tốt đẹp. Đây là việc làm báo hiếu rất lợi ích của người con Phật đối với gia quyến của mình.
Chúng ta có thể tham gia các buổi lễ cầu siêu cho người đã mất tại chùa Ba Vàng vào các ngày 14, 30 âm lịch. Buổi lễ diễn ra vào khoảng 7 rưỡi đến 8 giờ sáng. Nếu muốn cầu siêu cho người thân, chúng ta có thể gửi thông tin về chùa trước 1 tuần để chúng tôi tổ chức lễ.
- Nên cúng dường Tam Bảo và chúng Tăng tu hành
Thực hiện lễ cúng dường Tam Bảo và chúng Tăng là để giúp người đã mất hưởng lợi ích lâu dài. Tam Bảo là nơi tích trữ phước báu vô biên cho chúng sinh và cũng là nơi cứu độ duy nhất cho chúng sinh. Chư Tăng đại diện cho Tam Bảo, nhờ có họ thực hành và truyền đạt lời Phật, Phật Pháp đã tồn tại lâu dài trên thế gian. Vì vậy, việc thiết lễ cúng dường lên Tam Bảo và chúng Tăng là điều chúng ta nên làm khi có người thân qua đời.
- Tuyệt đối không sát sinh và cúng tế cho quỷ Thần
Trong kinh Địa tạng bổn nguyện, phẩm 7 có nói rằng: “Chúng sinh trong cõi Diêm Phù Đề, ngày lâm chung người thân, cẩn thận không để giết hại và không tế lễ cho quỷ Thần, không cầu cúng các thực thể ma quái. Vì từ giết hại đến cúng tế, không có lợi ích gì cho người đã mất, chỉ làm cho tội duyên nặng thêm”.
Nếu chúng ta giết hại hoặc làm những việc không lành để cúng tế, chúng ta sẽ không chỉ không mang lại lợi ích cho người đã mất mà còn làm tăng thêm nghiệp ác của họ và có thể làm cho họ chịu đau khổ hơn hoặc chậm sinh vào cảnh giới an lành.
Hãy tưởng tượng, như người đi xa và không ăn uống trong ba ngày vì đã hết lương thực, vật dụng mang theo trở nặng hơn trăm cân, gặp một người gửi một ít lương thực, nhờ vậy người ấy càng khó khăn hơn. Tương tự, nếu chúng ta giết hại hoặc làm những việc không lành để cúng tế, người đã mất không chỉ không được hưởng phúc mà còn làm tăng thêm nghiệp ác và có thể bị khổ hơn hoặc chậm sinh vào cảnh giới an lành.
Hơn nữa, trong kinh Tiểu Bộ 4, phẩm 18, bài kinh “Đồ Ăn Cúng Người Chết” (Tiền Thân Matakabhatta), có kể câu chuyện:
Thuở xưa, có một danh sư nổi tiếng, là một bà-la-môn tinh thông kinh Vedas. Ông muốn cúng tế đồ ăn cho người đã mất. Ông cho bắt một con dê và làm cho nó sạch sẽ, cho ăn lúa và đeo vòng hoa. Khi đứng ở bờ sông, con dê cười và rống lên khóc thảm thiết. Ông đã vụt mình và đi tìm một vị Tôn giả đã chứng đắc lục thông để thảo luận về vấn đề này. Vị Tôn giả giải thích rằng con dê nhớ lại kiếp trước của mình. Vì lý do đó, nó muốn giết ông bà-la-môn như nó đã làm với một con dê trong kiếp trước. Khi ông bà-la-môn đồng ý không giết dê, con dê được tự do và không may nó chết do bị tảng đá vỡ đầu.
Vì vậy, là người đệ tử Phật đã hiểu về nhân quả, chúng ta nên tuân thủ lời Phật dạy và làm những điều thiết thực nhất để hồi hướng phước báu cho người đã mất.
Chết là một quy luật tự nhiên, tất yếu của cuộc sống. Tất cả chúng ta đều sinh ra và cũng đều phải chết. Tuy vậy, điều quan trọng là chúng ta chết đi về đâu và tái sinh vào cảnh giới nào. Hy vọng qua bài viết này, chúng ta sẽ áp dụng và thực hành lời Phật dạy, từ bỏ những việc xấu ác và làm những điều thiện lành, giữ gìn năm giới của người Phật tử tại gia. Từ đó, chúng ta có thể trưởng thành về tâm và mang lại lợi ích cho bản thân cũng như người thân khi đối mặt với sự ra đi.
