Trong cuộc chiến tranh đẫm máu tại Bosnia và Herzegovina (1992-1995), thị trấn Bihać, nằm ở phía tây bắc đất nước, đã trở thành tâm điểm của một cuộc bao vây kéo dài và tàn khốc. Từ tháng 6 năm 1992 đến tháng 8 năm 1995, Bihać phải hứng chịu sự tấn công không ngừng từ Quân đội Republika Srpska (VRS), Quân đội Cộng hòa Serbia Krajina (SVK), và lực lượng ly khai người Bosnia do Fikret Abdić lãnh đạo.
Bối Cảnh Lịch Sử
Cuộc bao vây Bihać diễn ra trong bối cảnh tan rã của Nam Tư và cuộc chiến tranh Bosnia bùng nổ sau đó. Với vị trí địa lý nằm giữa các khu vực do người Serb kiểm soát, Bihać, với phần lớn dân số là người Bosnia, trở thành mục tiêu chiến lược của lực lượng người Serbia. Mục tiêu của họ là tạo ra một nhà nước Serb độc lập bằng cách sáp nhập các lãnh thổ có đông người Serb sinh sống, bao gồm cả Bihać.
Sự Tham Gia Của Lực Lượng Gìn Giữ Hòa Bình Liên Hợp Quốc
Tháng 9 năm 1992, Lực lượng Bảo vệ Liên Hợp Quốc (UNPROFOR) được triển khai tới Bihać với nhiệm vụ bảo vệ các đoàn xe cứu trợ nhân đạo và tạo ra một “vùng an toàn” cho dân thường. Tuy nhiên, sự hiện diện của UNPROFOR không đủ để ngăn chặn cuộc bao vây. Lực lượng người Serbia đã liên tục vi phạm lệnh cấm vận vũ khí và tấn công các đoàn xe cứu trợ, khiến Bihać rơi vào tình trạng bị cô lập và thiếu thốn nghiêm trọng.
Hình 1: Một phụ nữ Bosnia bên mộ người thân tại nghĩa trang ở Bihac – minh chứng cho sự tàn khốc của cuộc chiến.
Hoạt Động Của Quân Đội Pháp Trong Vùng Bao Vây
Vai trò của quân đội Pháp trong lực lượng UNPROFOR tại Bihać đáng được nhắc đến. Từ tháng 10 năm 1992 đến tháng 10 năm 1994, quân đội Pháp đã triển khai bốn đợt luân phiên tới khu vực này, thực hiện nhiệm vụ bảo vệ dân thường, hộ tống đoàn xe cứu trợ và duy trì sự hiện diện của Liên Hợp Quốc. Dù gặp nhiều khó khăn và nguy hiểm, quân đội Pháp đã góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu thiệt hại cho dân thường và tạo điều kiện cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo.
Tình Hình Khó Khăn Bên Trong Bihać
Cuộc bao vây đã đẩy người dân Bihać vào tình cảnh vô cùng khốn khó. Thực phẩm, thuốc men và nhu yếu phẩm trở nên khan hiếm, khiến bệnh tật và nạn đói hoành hành. Bệnh viện duy nhất trong vùng bị quá tải và thiếu thốn trầm trọng, khiến nhiều người, bao gồm cả phụ nữ và trẻ em, phải chết vì thiếu sự chăm sóc y tế.
Vai Trò Của Fikret Abdić
Trong cuộc bao vây, Fikret Abdić, một chính trị gia người Bosnia, đã phản bội chính phủ Bosnia và thành lập Tỉnh tự trị Tây Bosnia, liên minh với lực lượng người Serbia. Abdić đã thiết lập các trại giam, nơi những người ủng hộ chính phủ Bosnia bị tra tấn, sát hại và ngược đãi tàn bạo. Hành động phản bội của Abdić đã khiến cuộc bao vây Bihać càng thêm phức tạp và đẫm máu.
Hình 4: Fikret Abdić – Kẻ phản bội gây nên nỗi đau cho chính đồng bào của mình.
Sự Can Thiệp Của NATO và Giải Phóng Bihać
Tháng 11 năm 1994, lực lượng người Serbia tăng cường tấn công Bihać, đe dọa chiếm đoạt thị trấn. Trước tình hình nguy cấp, NATO đã can thiệp bằng các cuộc không kích vào vị trí của lực lượng người Serbia. Đồng thời, Croatia, sau khi ký kết hiệp ước phòng thủ chung với Bosnia, đã phát động chiến dịch Bão táp vào tháng 8 năm 1995, đánh bại lực lượng người Serbia ở Krajina và giải phóng Bihać sau hơn ba năm bị bao vây.
Hậu Quả Và Tội Ác Chiến Tranh
Cuộc bao vây Bihać đã gây ra hậu quả nặng nề. Hơn 4.856 người thiệt mạng hoặc mất tích, trong đó có Irfan Ljubijankić, Bộ trưởng Ngoại giao Bosnia, và Izet Nanić, chỉ huy lữ đoàn quân đội Bosnia.
Hình 2: Izet Nanić – Vị chỉ huy tài ba đã ngã xuống trong cuộc chiến bảo vệ Bihać.
Hình 3: Irfan Ljubijankić – Nỗ lực ngoại giao không mệt mỏi của ông đã bị chiến tranh tàn khốc cướp đi.
Tòa án Hình sự Quốc tế về Nam Tư (ICTY) sau đó đã truy tố Slobodan Milošević và Ratko Mladić vì tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người, bao gồm cả những hành động tàn bạo trong cuộc bao vây Bihać.
Kết Luận
Cuộc bao vây Bihać là một chương đen tối trong lịch sử chiến tranh Bosnia, là minh chứng cho sự tàn bạo của xung đột sắc tộc và sự thất bại của cộng đồng quốc tế trong việc ngăn chặn thảm kịch. Bài học từ Bihać nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của hòa bình, sự đoàn kết và lòng nhân đạo trong việc xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
