Hà Đồ – Tiên Thiên Bát Quái, cội nguồn của dịch học, là di sản văn hóa của dân tộc nào vẫn là câu hỏi gây nhiều tranh cãi. Trong khi Trung Hoa tự nhận là cha đẻ của dịch học, chứng cứ vật thể lại chưa được tìm thấy. Trống đồng Ngọc Lũ của người Việt, với niên đại khoảng thế kỷ thứ 2 TCN đến thế kỷ thứ 1 SCN, lại ẩn chứa những minh chứng bất ngờ về nguồn gốc của di sản văn hóa đặc biệt này.
I. Hà Đồ – Tiên Thiên Bát Quái và Trống Đồng Ngọc Lũ
1. Sơ Đồ Hà Đồ – Tiên Thiên Bát Quái
Sơ đồ Hà Đồ – Tiên Thiên Bát Quái đã tồn tại từ xa xưa và được công nhận rộng rãi. Trên cơ sở sơ đồ này, chúng ta sẽ so sánh các nguyên lý dịch lý với những hình ảnh biểu trưng trên mặt trống đồng Ngọc Lũ.
2. Trống Đồng Ngọc Lũ – Chứng Nhân Lịch Sử
Trống đồng Ngọc Lũ, thuộc loại trống đồng Đông Sơn loại I, hiện đang được lưu giữ tại Bảo tàng Lịch sử Việt Nam. Niên đại của trống đồng Ngọc Lũ (khoảng thế kỷ thứ 2 TCN đến thế kỷ thứ 1 SCN) cho thấy các thông tin trên mặt trống có giá trị nguyên bản, phản ánh chân thực tư duy và văn hóa của người Việt cổ.
trong dong ngoc lu.jpg
Mặt trống đồng Ngọc Lũ được chia thành 16 vòng hoa văn, trong đó 4 vòng (1, 6, 8, 10) có hình ảnh minh họa, tượng trưng cho 64 quẻ trong Kinh Dịch (16 x 4 = 64).
trong dong ngoc lu 2.jpg
II. Giải Mã Lý Số Hà Đồ Trên Vòng 6 – Vòng Nhân
1. Vòng 6 – Nơi Ghi Dấu Tư Duy
Vòng 6 trên mặt trống đồng Ngọc Lũ, tượng trưng cho yếu tố “Nhân” trong Tam tài (Thiên – Địa – Nhân), được cho là nơi người Việt cổ ghi lại lý số các hướng của Hà Đồ. Các hình ảnh trên vòng 6 như một ngôn ngữ biểu tượng, truyền tải thông điệp về triết lý và vũ trụ quan của người xưa.
2. Cách Đọc Lý Số Trên Vòng 6
- Số nhỏ (1, 2, 3, 4) – Dương: được biểu thị bằng số ngón tay, chân giơ lên của người tham gia nghi lễ.
- Số lớn (6, 7, 8, 9) – Âm: thể hiện qua số lượng người tham gia nghi lễ.
3. Lý Số và Quái của Hà Đồ Trên Vòng 6
Hướng Bắc – Âm. 1 – 6. Quái Khảm.
- Lý số 1: Người dẫn đầu giơ tay, biểu thị số 1.
- Lý số 6: Đoàn người có 6 người.
Hướng Nam – Dương. 2 – 7. Quái Ly.
- Lý số 2: Người dẫn đầu giơ hai tay, biểu thị số 2.
- Lý số 7: Đoàn người có 7 người.
Hướng Đông – Dương. 3 – 8. Quái Chấn.
- Lý số 3: Hai người trong nhà giơ 2 ngón tay và 1 cánh tay (2 + 1 = 3).
- Lý số 8: Đoàn người có 8 người.
Hướng Tây – Âm. 4 – 9. Quái Đoài.
- Lý số 4: Ba người giơ 1 chân và 3 tay (1 + 3 = 4).
- Lý số 9: Đoàn người có 9 người.
Trung Ương. 5 – 10.
- Tổng số 10 người lính (5 người ở hướng Bắc + 5 người ở hướng Nam), mỗi người vác 1 chữ “Sơn”, tượng trưng cho lý số 5 – 10 và khái niệm “Sơn Hà” thiêng liêng.
III. Trống Đồng Ngọc Lũ – Tuyên Ngôn Văn Hóa Của Người Việt Cổ
Việc thể hiện lý số Hà Đồ – Tiên Thiên Bát Quái trên trống đồng Ngọc Lũ cho thấy người Việt cổ đã có nhận thức sâu sắc về dịch lý và vũ trụ quan từ rất sớm. Hình ảnh 10 người lính vác chữ “Sơn” như một tuyên ngôn về ý thức bảo vệ đất nước, văn hóa và nòi giống. Trống đồng Ngọc Lũ là minh chứng hùng hồn cho một nền văn minh rực rỡ, nơi người Việt đã sáng tạo và gìn giữ di sản văn hóa độc đáo của riêng mình.
Kết luận:
Trống đồng Ngọc Lũ không chỉ là báu vật khảo cổ mà còn là kho tàng tri thức phản ánh trí tuệ và tâm hồn của người Việt cổ. Việc giải mã lý số Hà Đồ trên trống đồng Ngọc Lũ đã mở ra hướng nghiên cứu mới về nguồn gốc dịch học, đồng thời khẳng định vai trò của văn hóa Đông Sơn trong lịch sử văn minh thế giới.
