Sự chuyển tiếp trong dòng tiếp nối liên tục của sự sống là cách mà Phật giáo trình bày về cái chết. Không phải là một điểm kết thúc đơn thuần, mà cái chết được coi là một hiện tượng hay biến cố trên cuộc sống.
Theo quan niệm Phật giáo, cái chết không phải là sự hủy hoại mà là một quá trình tái sinh dựa trên quy luật nhất định, để từ đó tiếp tục vào một kiếp sống mới. Nếu con người chỉ kết thúc cuộc sống theo chu kỳ sinh, lão, bệnh, tử thì sự tồn tại của chúng ta sẽ trở nên vô nghĩa.
Hiểu rõ bản chất cái chết sẽ giúp chúng ta tránh được tác động xấu từ các tà đạo và không sa vào những ý nghĩ tiêu cực. Điều này giúp tránh xa ảo tưởng, phiền não và gây hại cho người thân và xã hội.
Phật giáo cho rằng cái chết hiện hữu trong mỗi chúng ta. Thế nhưng, do sự vô minh, chúng ta thường xem nó như là sự kết thúc cuối cùng của cuộc đời mà không hề nhận ra rằng mỗi giây phút chúng ta đều đang chết dần. Thân thể chúng ta đã từng có trong quá khứ vẫn còn sót lại một phần trong hiện tại của chúng ta, nhưng chúng ta phải để nó qua đi để trưởng thành trong tương lai.
Tái sinh qua biệt nghiệp và cộng nghiệp
Thiền định là một phương pháp tuyệt vời để chuẩn bị cho cái chết, bởi vì đó là cách giúp chúng ta hòa nhập với thực tại trong từng giây phút. Thiền định giúp chúng ta hiểu rằng chúng ta phải buông xả tất cả những gì đang gắn kết với chúng ta. Lựa chọn con đường thiền định là cách hòa nhập với sự vô thường của cái chết, để luôn nhớ về nó và chuẩn bị cho nó.
Theo quan điểm Phật giáo, khi một người đang đối diện với cái chết, họ nên được khuyến khích chuẩn bị cho nó. Thay vì khóc lóc, người thân nên tạo cảm giác cho người sắp ra đi là họ không bị bỏ rơi. Tốt hơn hết, hãy tưởng tượng về người sắp ra đi với tất cả tình yêu thương của mình.
Quan niệm của Phật giáo về sự tái sinh
Phật giáo có quan niệm khác biệt về sự tái sinh so với một số tôn giáo khác. Không coi linh hồn tồn tại vĩnh cửu và di chuyển từ kiếp này sang kiếp khác. Chỉ có nghiệp quả tạo thành sự tái sinh, nghĩa là từ nghiệp quá khứ mới dẫn đến hiện tại và do nghiệp hiện tại kết hợp với nghiệp quá khứ tạo thành sự tái sinh trong tương lai.
Con người hiện tại là kết quả của quá khứ và sẽ sinh ra con người trong tương lai. Điều này tạo ra một chuỗi quá trình kết nối sự sống từ quá khứ đến hiện tại và tương lai, khiến chúng ta tự đặt câu hỏi về nguồn gốc của sự sống.
Phật giáo bác bỏ sự vĩnh cửu và tính bất biến của linh hồn. Linh hồn không chỉ chết khi chúng ta qua đời, mà nó đã chết mỗi lúc chuyển từ khoảnh khắc này sang khoảnh khắc khác. Chúng ta không còn giống như chúng ta trong quá khứ và cuộc sống vẫn tiếp tục khiến chúng ta thay đổi từng ngày.
Tái sinh: Ý nghĩa của sự giác ngộ
Trong một số tôn giáo và học thuyết, cái chết được xem là sự kết thúc và không có sự tái sinh tiếp nối, dẫn đến việc mọi hành vi ác không gây ra hậu quả.
Ngược lại, theo Phật giáo, sự sống của con người kéo dài mãi mãi trong sáu vòng luân hồi thông qua vô minh và ái dục. Chỉ khi vô minh và ái dục bị cắt đứt hoàn toàn, sự tái sinh theo vòng lặp của luân hồi mới chấm dứt. Đây là một trong những quả ưu việt của Phật và các vị A-la-hán.
Do đó, trong nhiều bài kinh, Đức Phật luôn nhắc nhở rằng những người làm ác sẽ tái sinh trong cảnh khổ, còn những người làm thiện sẽ tái sinh trong cảnh an vui. Đức Phật thể hiện lòng từ bi, thường tìm người có duyên để cứu độ, vì Ngài nhận thấy rằng họ đang gây tội lỗi tồi tệ có thể ảnh hưởng đến kiếp sống trong tương lai của họ.
Thân trung ấm và sự tái sinh
Thực tế chứng minh rằng những người coi chừng “chết là hết” và coi thường việc thiện hơn là làm ác đồng thời gây ra những hậu quả đáng tiếc cho bản thân, gia đình và xã hội.
Trong khi đó, người tu hành theo pháp Phật, với niềm tin vào nghiệp báo và tái sinh, họ trải nghiệm được nhiều lợi ích thiết thực cho bản thân, gia đình và cộng đồng xã hội.
Người tu hành Phật giáo tin tưởng rằng suy nghĩ, lời nói và hành động đã tạo nên nghiệp quả trong quá khứ là nhân tố tạo nên cuộc sống hiện tại của chúng ta. Với nhận thức này, không tránh được kết quả của nghiệp quả trong luân hồi, Phật tử trở nên tinh tấn trong suy nghĩ, lời nói và hành động theo dạy của Phật. Điều này tạo nên một cuộc sống an lành, hạnh phúc và giải thoát.
