Cuộc xung đột Nga-Ukraine đã làm rung chuyển trật tự thế giới, đẩy Nga vào vòng xoáy cô lập và khiến mối quan hệ với Trung Quốc trở nên thiết yếu hơn bao giờ hết. Chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình tới Moscow vào tháng 3 năm 2023, được dàn dựng công phu để thể hiện sự bình đẳng giữa hai cường quốc, nhưng thực tế lại phơi bày một sự mất cân bằng quyền lực ngày càng rõ rệt. Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về sự phụ thuộc ngày càng tăng của Nga vào Trung Quốc, tác động của nó đến địa chính trị toàn cầu, và dự báo về tương lai của mối quan hệ này trong bối cảnh hậu Putin.
Nga Xoay Trục: Từ Châu Âu Sang Trung Quốc
Trước khi xung đột Ukraine nổ ra, Nga đã bắt đầu xoay trục sang Trung Quốc sau sự kiện sáp nhập Crimea năm 2014, nhằm đa dạng hóa đối tác và giảm bớt sự phụ thuộc vào châu Âu. Tuy nhiên, cuộc chiến tại Ukraine đã đẩy nhanh quá trình này, biến Trung Quốc thành đối tác thương mại, nguồn cung cấp hàng hóa và đồng minh ngoại giao chủ chốt của Nga. Năm 2022, Trung Quốc chiếm gần 30% xuất khẩu và 40% nhập khẩu của Nga, một phần đáng kể trong số đó được giao dịch bằng đồng Nhân dân tệ do các lệnh trừng phạt của phương Tây. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục gia tăng khi phương Tây nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng của Nga.
Tổng thống Putin và Chủ tịch Tập Cận Bình trong cuộc gặp tại Moscow tháng 3/2023. Ảnh: The Economist
Trung Quốc: Từ Đối Tác Kinh Tế Đến Cường Quốc Chi Phối?
Hiện tại, Trung Quốc đang hưởng lợi từ vị thế đòn bẩy kinh tế ngày càng tăng của mình, tiếp cận nguồn năng lượng giá rẻ từ Nga và thâm nhập thị trường tiêu dùng rộng lớn. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu Trung Quốc sẽ sử dụng đòn bẩy này để đổi lấy những nhượng bộ chính trị từ Nga hay không. Liệu Nga sẽ phải chia sẻ công nghệ quân sự nhạy cảm, cho phép Trung Quốc hiện diện quân sự ở Bắc Cực, hoặc ủng hộ các chính sách của Trung Quốc tại Trung Á? Điện Kremlin, trong tình thế hiện tại, khó có thể từ chối những yêu cầu này.
Cuộc Chiến Sinh Tồn và Sự Lựa Chọn Bất Đắc Dĩ
Đối với Putin và giới tinh hoa Nga, cuộc chiến tại Ukraine đã trở thành cuộc chiến sinh tồn, gắn liền với quyền lực, sự ổn định và thậm chí là tính mạng của họ. Trong bối cảnh đó, mọi mối quan hệ ngoại giao đều được đánh giá dựa trên lợi ích mang lại cho cuộc chiến. Trung Quốc nổi lên như một đối tác không thể thay thế, vừa là nguồn cung cấp tài chính, công nghệ, vừa là đồng minh tiềm năng trong cuộc đối đầu với phương Tây.
Tương Lai Hậu Putin: Sự Phụ Thuộc Có Thay Đổi?
Ngay cả khi Putin rời khỏi vũ đài chính trị, sự phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc có thể vẫn tiếp diễn. Một tương lai mà Nga trở thành quốc gia chư hầu của Trung Quốc, với nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu sang Trung Quốc và nhập khẩu công nghệ từ Trung Quốc, là hoàn toàn có thể xảy ra. Việc khôi phục quan hệ với phương Tây đòi hỏi những nhượng bộ lớn từ phía Nga, bao gồm cả việc chịu trách nhiệm về cuộc chiến tại Ukraine, điều mà giới lãnh đạo tương lai của Nga khó có thể chấp nhận.
Kết Luận: Một Trật Tự Thế Giới Mới
Cuộc xung đột Nga-Ukraine đã tạo ra những thay đổi sâu sắc trong địa chính trị toàn cầu, đẩy Nga vào vòng tay Trung Quốc và làm nổi bật sự trỗi dậy của một trật tự thế giới đa cực. Tương lai của mối quan hệ Nga-Trung, cũng như vị thế của Nga trên trường quốc tế, vẫn còn nhiều bất định. Tuy nhiên, một điều chắc chắn là cuộc chiến này đã để lại những vết sẹo khó lành và định hình lại cục diện quyền lực toàn cầu trong nhiều thập kỷ tới.
Tài liệu tham khảo:
- Gabuev, A. (2023, March 18). Russia’s reliance on China will persist even after Vladimir Putin is gone, says Alexander Gabuev. The Economist.
