Ngày Tết nguyên đán, việc cúng mùng 3 và lễ hoá vàng tiễn tổ tiên là một nghi thức quan trọng. VnDoc sẽ hướng dẫn chi tiết cách thức và thủ tục tiến hành cúng vào ngày mùng 3 cũng như lễ hoá vàng để vinh danh tổ tiên.
1. Lễ Hoá Vàng
Việt Nam không chỉ đa dạng về vùng miền và phong tục, mà còn khác nhau về nét văn hóa. Lễ hoá vàng – lễ tạ âm cảnh được thực hiện khác nhau tại từng nơi, có thể là ngày mùng 2, mùng 3, mùng 4 hoặc mùng 7 – ngày khai hạ bàn thờ.
Thường thì ngày lễ hoá vàng được cúng vào ngày mùng 3 âm lịch. Lễ này mang ý nghĩa cầu mong một năm mới tràn đầy sự tốt lành và sự phù hộ của ông bà và các vị thần. Vì vậy, ngày mùng 3 là một trong những ngày cúng quan trọng nhất.
2. Ý Nghĩa Lễ Hoá Vàng Ngày Mùng 3 Tết
Theo cuốn “Phong tục thờ cúng của người Việt”, lễ hoá vàng, hay còn gọi là lễ cúng Đưa, thường được tiến hành vào ngày mồng 3 Tết Nguyên đán.
Với quan niệm “Âm dương nhị đồng nhất lý”, nghĩa là đã có mời thì phải có đưa, vì đã cúng vào chiều 30 Tết nhằm mời Tổ tiên về ăn Tết, lễ cúng cũng diễn ra vào ngày mồng Ba để tiễn các cụ trở lại thế giới bên kia.
Lễ phẩm giống như trong các ngày Tết, chỉ thêm đĩa xôi, con gà và thay mới hương hoa, trầu cau. Sau khi cúng Đưa, tiến hành lễ hoá vàng.
Lễ hoá vàng của người Việt được thực hiện trên vàng mã làm bằng giấy, tương tự như các đồ dùng trong cuộc sống khi còn sống. Người hóa vàng thường đặt vàng mã ở giữa sân hoặc một góc vườn sạch sẽ; thắp hương, biện lễ và châm lửa cho đến khi tất cả đều cháy.
Theo tập quán truyền thống, tại nơi đốt vàng mã, người ta thường đặt vài cây mía dài. Dân gian tin rằng đây là đòn gánh để các linh hồn dùng làm gậy chống hoặc mang hàng hóa.
Ngày thực hiện lễ hoá vàng tùy thuộc vào từng gia đình, chủ yếu từ mồng 3 đến khoảng mồng 10 Tết Nguyên đán. Quan trọng nhất là phải có lễ tạ gia tiên, gia thần và chư vị thánh thần, phật.
3. Cúng Mùng 3 Tết
Hầu hết các lễ vật cúng hoá vàng như hương hoa, đèn nến và vàng mã thường được chuẩn bị trước Tết. Chỉ duy nhất mâm cỗ cúng mới cần phải chuẩn bị mới. Đây là bữa cỗ mặn cuối cùng trong dịp Tết Tân Sửu, cần được chuẩn bị thịnh soạn và tươm tất hơn. Mâm cỗ cúng cần có các món chủ yếu như gà luộc, xôi, canh, rau xào, thịt đông, giò,…
Ngoài ra, trước khi hoá vàng, mỗi gia đình cần chuẩn bị một bạt gạo và một bát muối, rải từ nhà ra ngõ để tảo sinh tảo lạc, để hương vàng khi gia đình hóa đốt thì ông bà tổ tiên sẽ được hưởng trọn vẹn và có lợi ích về âm cảnh, sống đầy đủ ở thế giới bên kia. Khi đốt hoá vàng, cần hoá vàng trên bàn thờ Thổ công thần linh trước, sau đó mới đến bàn thờ gia tiên.
Sắm Lễ Hoá Vàng
Lễ vật dâng cúng trong lễ tạ năm mới (lễ hoá vàng) gồm: nhang, hoa, ngũ quả, trầu cau, rượu, đèn nến, bánh kẹo, mâm lễ mặn hoặc chay cùng các món ăn ngày Tết đầy đủ và tinh khiết.
Mâm Cúng Hoá Vàng Gồm Những Gì
Mâm cỗ hoá vàng thường được cúng vào ngày mùng 3 Tết. Đây là bữa cỗ mặn cuối cùng có tính nghi lễ thờ cúng tổ tiên.
Trên mâm cơm, phải có đầy đủ món gà, các loại thịt luộc, món xào, canh, miến, rượu và mâm ngũ quả, bánh kẹo, cau trầu. Đặc biệt, vàng mã và tiền âm phải được chuẩn bị chu đáo để Tổ tiên nhận đủ lệ phí về trời.
Cách chuẩn bị lễ hoá vàng cũng tương tự như lễ cúng gia tiên, bao gồm: mâm ngũ quả, hương hoa, giấy tiền vàng mã, đèn nến, trầu cau, rượu, trà, bánh chưng (hoặc bánh tét).
Mâm cỗ mặn hoặc chay cũng đầy đủ các món đặc trưng của mâm cúng ngày Tết như món luộc, xào, canh, miến, rượu. Nếu cúng mặn, không thể thiếu con gà trống.
Từ xa xưa, tại nơi đốt hoá vàng, người ta đặt vài cây mía dài để làm “phương tiện” cho các linh hồn mang hàng hóa theo.
Tập tục hoá vàng dựa trên tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên. Vật hoá vàng thường liên quan đến đời sống thường nhật và giúp thấy con người ở thế giới bên kia sống gần với thế gian. Tục này nhằm cung cấp tiền, quần áo (giấy) và gậy cho người đã khuất.
4. Văn Khấn Hóa Vàng Mùng 3 Tết
(Dùng khi đốt vàng mã, làm lễ hoá vàng)
- Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
- Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ. Chư vị Tôn thần
- Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.
- Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.
- Hôm nay là ngày mùng 3 tháng giêng năm………….
- Chúng con là: …………………………………………………….tuổi…………………
- Hiện cư ngụ tại……………………………………………………………………………
- Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.
- Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.
- Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.
- Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)
- (Theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam)
5. Văn Khấn Lễ Tạ Năm Mới (Lễ Hoá Vàng)
Nam mô a di Đà Phật! (3 lần)
Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.
Ngài Đương niên, Ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các Ngài Thổ Địa, Táo Quân, Long mạch, Tôn thần.
Các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ nội ngoại tiên linh.
Hôm nay là ngày mồng….. tháng Giêng năm………
Tín chủ chúng con…………………………………
Ngụ tại………………………………………………
Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung trần trước án.
Kính cẩn thưa trình: tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn Thần, rước tiễn tiên linh trở về âm giới.
Kính xin: Lưu phúc lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm mộ, mọi chỗ tốt lành. Cháu con được giữ bình an, gia đạo hưng long thịnh vượng. Lòng thành kính cẩn lễ bạc tiễn dâng, lượng cả xét soi. Cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo!
6. Bài Cúng Hoá Vàng Ngày Tết
Hôm nay ngày….
Tức năm thứ năm mươi… Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Tại: Thôn… xã… huyện… tỉnh….
Tín chủ là:…… cùng toàn gia kính bái.
Nay nhân ngày lễ tạ.
Kính cẩn sắm một lễ gồm….
Gọi là lễ mọn lòng thành, kính dâng lên:
Đông trù Tư mệnh Táo phủ thần quân, bản gia tiên sư, bản viên thổ công, liệt vị tôn thần.
Trước linh vị của:
Hiển:
Hiển:
Hiển:
…
Và các vị tổ bá, tổ thúc, tổ cô, cùng các vong linh phụng thờ theo tiên tổ.
Kính cẩn thưa rằng:
Tiệc xuân đã mãn
Lễ tạ kính trình
Rước tiễn tiên linh
Lại về âm giới
Buổi đầu năm mới
Toàn gia mong đợi
Lưu phúc lưu ân
Kính cáo tôn thần
Phù trì phù hộ
Dương cơ âm mộ
Mọi chỗ tốt lành
Con cháu an ninh
Vận hành khang thái.
Cẩn cáo!
Ghi chú:
- Đối với bàn thờ chung cho cả gia thần và gia tiên, khấn gia thần trước và gia tiên sau. Nếu thờ gia thần ở bàn thờ riêng, thì tách riêng ra hoặc thắp hương trước, sau đó khấn chung một lượt ở gian chính thờ gia tiên.
(Theo Tập văn cúng gia tiên – Nhà XB Văn hoá Dân tộc).
Trên đây là một số chia sẻ của Khám Phá Lịch Sử về cách làm lễ hoá vàng ngày Tết và bài văn khấn hóa vàng. Ngoài lễ cúng hoá vàng sau Tết, trước Tết cũng có những lễ cúng quan trọng như cúng tất niên, cúng giao thừa… Đây đều là những lễ cúng quan trọng trong dịp Tết âm lịch của người Việt, nên các bạn cần tìm hiểu kỹ để chuẩn bị lễ cúng trang trọng và thành tâm. Hy vọng qua đây bạn đọc có thêm tài liệu bổ ích.
Xem thêm:
- Bài cúng mùng một Tết 2023
- Văn khấn mùng 2 Tết
- Mâm cúng hoá vàng gồm những gì
- Bài khấn khi đi chùa
- Cách làm lễ hóa vàng ngày Tết đúng phong tục
- Mua gì lấy may trong ngày Thần Tài?
Đọc thêm tại: Khám Phá Lịch Sử
