Những lễ vật và nghi lễ trong việc cúng tổ tiên, tổ đình, tổ đền đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của người Việt Nam. Trong đó, văn khấn Mẫu là nghi thức quan trọng với ý nghĩa sâu sắc và tôn kính các bậc Thánh Mẫu. Cùng Khám Phá Lịch Sử tìm hiểu về văn khấn Mẫu tại nhà, một nghi thức truyền thống đặc biệt của người Việt.
Văn Khấn Tam Tòa Thánh Mẫu
1. Ý nghĩa lễ Tam Tòa Thánh Mẫu
Trên quê hương Việt Nam, các bậc thần linh, Thành Hoàng, Thánh Mẫu có công với hội đồng làng xã và dân tộc bản địa trong quá trình giữ nước và dựng nước. Theo truyền thống, hàng năm, người Việt vẫn thường xuyên tham gia các nghi lễ tôn kính các bậc Tôn thần tại các Đình, Đền, Miếu, Phủ vào các ngày lễ, tết, và ngày Hội. Điều này thể hiện lòng tôn kính, ngưỡng mộ và biết ơn đối với các vị thần đã có công với quê hương.
Văn khấn cúng lễ Tam Tòa Thánh Mẫu tại Đình, Đền, Miếu, Phủ không chỉ mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt mà còn giữ vững tấm lòng yêu nước. Đây không chỉ là nơi tôn kính và cầu nguyện mà còn là nơi tụ điểm của tâm linh và tín ngưỡng. Con người tin rằng qua những nghi lễ tôn giáo, có thể nhờ đến sự bảo hộ của các vị thần để bảo vệ bản thân, gia đình và xã hội khỏi tai ương, đạt được sự thịnh vượng và hạnh phúc, giải trừ những tội lỗi.
2. Lễ vật và cách cúng lễ Tam Tòa Thánh Mẫu
Theo phong tục truyền thống, khi tham gia các nghi lễ tôn kính Thánh Mẫu tại Đình, Đền, Miếu, Phủ, người ta thường mang theo lễ vật. Các lễ vật có thể nhỏ, lớn, nhiều hay ít, tùy thuộc vào tâm tư của từng người. Mặc dù người ta tôn kính Thánh, Thần, Mẫu nhưng cũng có thể sử dụng các lễ chay như hương hoa quả, oản… để dâng lễ ban Thánh Mẫu.
Dưới đây là một số lễ vật và cách cúng lễ Tam Tòa Thánh Mẫu:
-
Lễ Chay: Bao gồm hương hoa, trà, quả, phẩm oản… dùng để lễ ban Phật, Bồ Tát (nếu có). Lễ chay cũng dùng để dâng ban Thánh Mẫu.
-
Lễ Mặn: Nếu có ý định sử dụng mặn, có thể mua đồ chay như hình tướng gà, lợn, giò, chả.
-
Lễ đồ sống: Không sử dụng các đồ lễ sống như trứng, gạo, muối hoặc thịt tại các ban quan Ngũ Hổ, Bạch xà, Thanh xà đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ Phủ.
-
Cỗ Sơn Trang: Gồm những đồ đặc sản chay Việt Nam nhưng không được dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả. Nếu có gạo nếp cẩm để nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này.
-
Lễ ban thờ cô, thờ cậu: Thường gồm oản, quả, hương hoa, gương, lược… Những đồ chơi này thường được làm cho trẻ nhỏ. Lễ vật này thường nhỏ, được bao trong những túi nhỏ xinh xắn, tạo nên vẻ đẹp và tinh tế.
-
Lễ thần Thành Hoàng, Thư điền: Phải sử dụng lễ chay mới có phúc và những lời cầu nguyện được linh ứng. Gồm những đồ đặc sản chay Việt Nam nhưng không được dùng cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả. Nếu có gạo nếp cẩm để nấu xôi chè thì cũng thuộc vào lễ này.
3. Hạ lễ sau khi lễ Tam Tòa Thánh Mẫu
Sau khi kết thúc lễ khấn và cúng lễ tại các ban thờ, người ta có thể viếng thăm nơi thừa tự và thờ tự trong một tuần. Khi thắp hết tuần nhang, có thể thắp thêm một tuần nhang nữa. Sau khi thắp nhang xong, cúi xin ba lần trước mỗi ban thờ rồi hạ sớ đem ra nơi hoá vàng để hoá.
Sau khi hoá sớ, người ta có thể tiến hành cúng lễ khác. Trong quá trình hạ lễ, thứ tự là hạ từ ban ngoài cùng vào đến ban chính. Riêng những đồ lễ như gương, lược… nếu để nguyên trên bàn thờ cúng hoặc giả nơi đặt bàn thờ cúng, không nên mang về.
4. Văn khấn sau khi lễ Tam Tòa Thánh Mẫu
Sau lễ Tam Tòa Thánh Mẫu, người ta có thể thực hiện văn khấn để kết thúc nghi thức cúng lễ. Dưới đây là một đoạn văn khấn mẫu sau lễ Tam Tòa Thánh Mẫu:
“Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!” (3 lạy)
Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao Thượng đế.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa.
Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu hoàng thượng, gia phong Tiên Hương Thánh Mẫu.
Con kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.
Con kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vi chầu bà, năm tòa quan lớn, mười dinh những quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng. Hưởng tử (chúng) con là: …………… Ngụ tại: …………….
Hôm nay là ngày ……. tháng …… năm …… Hương tử con đến nơi Điện (Phủ, Đền) ……… chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin những Ngài xót thương phù hộ độ trì cho gia chúng con sức khỏe thể chất dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều suôn sẻ.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì. Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật! Nam mô A Di Đà Phật!” (3 lạy)
Với nghi lễ văn khấn Mẫu tại nhà, người Việt đã duy trì và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Hy vọng qua việc khám phá lịch sử văn khấn Mẫu, mọi người có thể hiểu thêm về tình yêu của người Việt đối với tổ tiên và quê hương. Hãy truy cập Khám Phá Lịch Sử để khám phá thêm nhiều thông tin hấp dẫn về lịch sử và văn hóa Việt Nam.
