Theo truyền thuyết, từ khi Thái tử Tất Đạt Đa chào đời, hai vị Long vương đã xuất hiện và phun hai dòng nước để tắm cho Thái tử – một dòng nước lạnh và một dòng nước nóng.
Nguồn Gốc Của Nghi Thức Rửa Làm Sạch Với Phật
Nghi thức rửa làm sạch với Phật là một trong những nghi lễ phổ biến trong Lễ hội Phật Đản hàng năm của nhiều truyền thống Phật giáo khác nhau. Nghi thức này đã tồn tại từ lâu ở Ấn Độ, Trung Á và Trung Quốc, và ngày nay vẫn được duy trì trong hầu hết các cộng đồng Phật giáo trên toàn thế giới như một cách để thể hiện lòng tôn kính và hân hoan của người theo đạo Phật đối với Đức Phật, người đã giác ngộ cách đây hơn 2.600 năm.
Nguồn gốc của nghi thức rửa làm sạch với Phật bắt nguồn từ sự kiện Đản sanh của Thái tử Tất Đạt Đa tại vườn Lâm Tỳ Ni. Cả hai bản kinh thuộc hai truyền thống Nam và Bắc đều ghi lại rằng khi hoàng hậu Ma-da sinh Thái tử, từ không trung đã xuất hiện hai dòng nước từ chư thiên, một dòng nước ấm và một dòng nước mát, để tắm cho hoàng hậu và Thái tử. Câu chuyện này có trong kinh Đại bổn, kinh Hy hữu vị tằng hữu pháp, đoạn mở đầu của bản chú giải truyện Bổn Sanh và cũng được ghi lại trong bộ Đại sự (mahāvastu) và tác phẩm Phật sở hành tán của ngài Mã Minh.
Ảnh: Khám Phá Lịch Sử
Có một số bức tượng và tác phẩm điêu khắc miêu tả cảnh Đản sanh của Thái tử với các con rồng phun nước được thực hiện tại Lộc Uyển (Ấn Độ) và Amarāvatī (Ấn Độ Nam). Bên cạnh đó, một tác phẩm của trường phái Gandhara được giữ tại bảo tàng Peshawar (Pakistan) mô tả cảnh hai cung nữ đứng hầu bên Thái tử, trên trời có Đế Thích và Phạm Thiên rưới nước từ cành hoa sen để tắm cho Thái tử, hai bên Thái tử có bốn vị chư thiên đang cung kính chiêm ngưỡng.
Theo kinh Phổ diệu, từ trên không trung có chín con rồng phun nước xuống để tắm cho Thái tử. Với các tác phẩm này làm cơ sở, các nghệ nhân Phật giáo đã tái hiện cảnh Đản sanh của Thái tử với rồng phun nước trong nhiều tác phẩm điêu khắc tại Lộc Uyển ở Ấn Độ Bắc và Amarāvatī ở Ấn Độ Nam.
Theo kinh Quá khứ hiện tại nhân quả, khi Thái tử ra đời, có bốn vị Thiên vương dùng vải quý cõi trời để nâng Thái tử lên, Thích Đề Hoàn Nhơn mang lọng báu cùng Đại Phạm Thiên đứng hầu hai bên. Đồng thời, hai vị Long vương Nan-đà và Ưu-ba-nan-đà từ trên không trung phun hai dòng nước ấm và mát để tắm Thái tử. Chính sự cung kính của chư thiên đối với sự kiện Đản sanh của Thái tử đã truyền cảm hứng cho việc trong mùa Phật Đản, người Phật tử thường rưới nước từ cành hoa sen vào một bồn tết và đặt ở nơi trang nghiêm như điện thờ Phật để tưởng nhớ ân đức của Đức Phật và bày tỏ lòng kính trọng sâu sắc.
Lễ nghi rửa làm sạch với Phật đã tồn tại trong các truyền thống Phật giáo Nam truyền và Bắc truyền. Tại Việt Nam, lễ nghi này thường được tổ chức vào nhiều ngày khác nhau, nhưng ngày mùng tám tháng tư trong dịp Lễ Phật Đản hàng năm là phổ biến nhất.
Ảnh: Khám Phá Lịch Sử
Ý Nghĩa Của Nghi Lễ Rửa Làm Sạch Với Phật
Hai dòng nước lạnh và nóng trong nghi lễ tượng trưng cho hai khía cạnh đối lập của cuộc sống, hai khía cạnh vui buồn và hạnh phúc khổ đau của cuộc sống hàng ngày mà tất cả mọi người trên thế giới phải trải qua. Thái tử Tất Đạt Đa đã chịu đựng được hai dòng nước lạnh và nóng đó, và sau này trở thành Đức Phật Thích Ca.
Trong kinh sách, Đức Phật đã dạy rằng người nào có thể chịu đựng được cảnh thuận và nghịch của cuộc sống mà tâm vẫn bình thường, bình tĩnh và an nhiên, thì người đó là một vị Phật trong tương lai. Đây là ý nghĩa vô cùng sâu sắc và kỳ diệu của đạo Phật.
Theo kinh sách, những cảnh thuận và nghịch của cuộc sống được gọi là “bát phong”, trong đó “bát” có nghĩa là tám và “phong” có nghĩa là gió. Bát phong được chia thành bốn cặp, mỗi cặp gồm hai khía cạnh đối lập: lợi lộc và suy sụp, hủy báng và danh dự, xưng tán và chỉ trích, khốn khổ và lạc thú.
Trên thế gian này, có quá nhiều cảnh khổ: sanh lão bệnh tử là khổ, mong ước không thành, thương yêu phải chia lìa, thù ghét phải đối mặt, thân thể ốm đau, tâm trạng không ổn định đều là khổ. Hưởng thụ những niềm vui trên đời cũng không ít lần mang lại phiền não và đau khổ sau đó.
Trong Phật giáo, có nhiều hình thức lễ nghi nhằm truyền bá giáo lý sâu sắc cho mọi người, giúp họ xây dựng cuộc sống tĩnh lặng và hạnh phúc hơn. Nghi lễ rửa làm sạch với Phật dựa trên câu chuyện hai vị Long vương phun hai dòng nước, một dòng nước lạnh và một dòng nước nóng, để tắm cho Thái tử Tất Đạt Đa trong ngày Đản sanh.
Ảnh: Khám Phá Lịch Sử
Khi múc gáo nước lần đầu, rửa vai phải của tượng Đức Phật Đản sanh nhỏ nhắn, chúng ta tâm nguyện rằng dù cuộc sống gặp khó khăn hay thuận lợi, tâm trạng của chúng ta vẫn bình tĩnh và thản nhiên. Khi múc gáo nước lần thứ hai, rửa vai trái của tượng xinh xắn, chúng ta tâm nguyện rằng dù cuộc sống gặp trở ngại hay nghịch cảnh, tâm trạng của chúng ta vẫn bình tĩnh và thản nhiên.
Đối với người Phật tử, sự tôn kính và lòng nhiệt thành đối với Đức Phật trên nền tảng chánh kiến mang lại niềm tin và sự an lạc thực sự, lâu dài. Khi dâng hương, hoa và vật phẩm lên Đức Phật, hoặc khi rưới nước tinh khiết lên tượng Đức Phật, chính là cơ hội để từng người trở về chính mình, tự xem xét và tự trang nghiêm bằng những hành động tốt đẹp. Chính những lúc đó, mỗi người đang rửa sạch với Phật trong từng cử chỉ của cuộc sống của mình.
Đó chính là ý nghĩa sâu xa của nghi lễ rửa làm sạch với Phật và con đường tu tập theo đạo Phật.
