Khám Phá Lịch Sử: Hầu Đồng – Lễ Cúng Tín Ngưỡng Dân Gian

Hầu Đồng Là Gì?

Một Nghi Thức Tâm Linh Truyền Thống

Nếu bạn đang thắc mắc về hầu đồng là gì, thì hầu đồng được coi là một nghi thức thuộc hiện tượng tâm linh. Khác biệt, nghi thức này còn có tên gọi khác là hầu bóng hoặc lên đồng. Chính vì liên quan đến tâm linh, hầu đồng ẩn chứa rất nhiều bí ẩn mà nhiều người không thể hiểu rõ. Hãy cùng khám phá lịch sử tìm hiểu về hầu đồng là gì, nghi thức lễ hầu đồng, bà đồng là gì cũng như ý nghĩa của hầu đồng trong văn hóa tín ngưỡng dân gian.

Hầu đồng là gì? Tại sao phải hầu đồng?

Đầu tiên, chúng ta hãy tìm hiểu cụ thể về hầu đồng là gì? Theo tín ngưỡng dân gian, các vị thần có thể nhập hồn vào thân xác của ông đồng hoặc bà đồng để từ đó thi hành trấn yểm trừ tà, chữa lành bệnh tật, phù hộ, ban lộc cho các con nhang, đệ tử.

Trong lúc đó, các ông đồng và bà đồng sẽ không còn là chính mình nữa, mà sẽ trở thành hiện thân của vị thần nhập vào họ. Người ta cũng đã sáng tạo ra hình thức lễ nhạc gọi là hát văn (hát chầu văn) để phục vụ cho quá trình thần linh nhập thế như đã đề cập ở trên.

Người hầu đồng được gọi là thanh đồng, khi là nam giới thì gọi là cậu, khi là nữ giới thì gọi là cô hoặc bà đồng. Những người này thường có tính cách khác người, rất nhạy cảm. Đặc biệt, thanh đồng nam thường có nét và cử chỉ giống phụ nữ, thậm chí có phần ẻo lả.

Đọc thêm: Ngày Nguyệt Kỵ Là Ngày Gì? Những Điều Tuyệt Đối Kiêng Kỵ Vào Ngày Này

Khi Nào Nên Hầu Đồng?

Sau khi đã tìm hiểu hầu đồng là gì, có nhiều người thắc mắc khi nào thì nên hầu đồng. Tuy không có đáp án chính xác cho việc ai nên ra hầu đồng, nhưng theo quan niệm dân gian, những người có căn đồng hoặc do di truyền từ gia tộc hoặc do hệ thần kinh yếu sẽ được chọn để ra hầu đồng.

Hầu đồng là gì? Khi nào thì phải ra hầu đồng?

Bởi khi họ tham gia lễ hầu đồng, nếu không ra trình thánh sẽ bị ảnh hưởng đến sức khỏe và công việc làm ăn. Chỉ khi tham gia hầu đồng, sức khỏe mới được cải thiện, công việc hanh thông và được các vị thần ban phước lộc.

Hầu Đồng Và Mê Tín Dị Đoan

Văn hóa hầu đồng được coi là một tín ngưỡng dân gian từ lâu đời, là một nét văn hóa truyền thống của dân tộc ta. Tuy nhiên, đã có nhiều trường hợp lợi dụng nghi lễ hầu đồng để gây tác động xấu đến nhận thức và đáng bị lên án. Một số hoạt động mê tín dị đoan như cúng trừ tà ma, xem bói, xin xăm, truyền bá sấm trạng… được coi là vi phạm pháp luật và đáng bị lên án và bài trừ.

Cùng tìm hiểu tín ngưỡng hầu đồng là gì?

Cần phân biệt rõ ràng giữa tín ngưỡng và mê tín dị đoan. Hoạt động tín ngưỡng là các nghi lễ tổ chức theo truyền thống với mục đích thờ cúng tổ tiên, các biểu tượng linh thiên, những nghi lễ có nguồn gốc dân gian gắn liền với giá trị văn hóa của một vùng hoặc một quốc gia. Trong khi mê tín dị đoan là sự tin tưởng quá mức, mê muội vào những điều phù phiếm, không có căn cứ xác minh dẫn đến những hành động quá khích, đi ngược lại với lẽ tự nhiên.

Hầu Đồng Có Thể Bị Phạt Không?

Hành vi hầu đồng không trái pháp luật, tuy nhiên nếu hầu đồng theo hướng mê tín dị đoan hoặc làm lễ lên đồng thì sẽ bị cấm và bị phạt hành chính hoặc hình sự, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng.

Theo đó, hành vi lên đồng (mê tín dị đoan) có thể bị phạt hành chính hoặc phải chịu trách nhiệm hình sự.

Phạt hành chính: Theo Nghị định 38/2021/NĐ-CP, hoạt động mê tín dị đoan sẽ bị phạt tiền từ 3 – 40 triệu đồng, tùy thuộc vào loại hoạt động.

Chịu trách nhiệm hình sự: Theo Điều 320 Bộ luật Hình sự năm 2015, người tham gia các hoạt động mê tín dị đoan có thể bị phạt tiền từ 10 – 100 triệu đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng – 10 năm, tùy thuộc vào mức độ vi phạm.

Để biết thông tin chi tiết, vui lòng tham khảo tại: https://luatvietnam.vn/

Tác Dụng Của Việc Hầu Đồng

Hầu đồng là một nghi thức tâm linh có tác dụng đối với nhiều khía cạnh trong cuộc sống.

Đối Với Xã Hội

Theo các truyền thuyết xa xưa, nghi lễ hầu đồng thể hiện truyền thống yêu nước của người dân Việt Nam. Khi tiếng nhạc chầu văn cất lên, không gian tâm linh hiện ra trước mắt. Tất cả trở nên uy nghiêm, trang trọng và thể hiện nền văn hóa tươi đẹp của Việt Nam. Hiện nay, các bài hát chầu văn và văn hầu đồng đã được lưu trữ và tạo nên một kho tàng truyền thống văn hóa khổng lồ.

Đối Với Thanh Đồng

Người thực hiện buổi hầu đồng là thanh đồng. Khi lên đồng, họ toát lên khí thế và sự uyển chuyển của các vị Thánh. Trong buổi lễ, không khí linh thiêng bao trùm, giống như quay về cội nguồn và được che chở yêu thương của những người đã khuất. Buổi lễ giúp thanh đồng loại bỏ năng lượng tiêu cực và đón nhận thánh khí để khỏe mạnh hơn.

Đối Với Gia Tiên

Theo quan niệm, nếu trong nhà có thanh đồng thì những người thân và gia tiên sẽ đi theo để hầu hạ. Gia tiên sẽ có trách nhiệm giúp đỡ con cháu đi đúng hướng. Sau này, khi con cháu đã biết hầu Thánh thành thạo và tu tâm, họ sẽ luôn nhớ ơn và quan tâm tới gia tiên nhiều hơn.

Đối Với Người Tham Dự

Trong buổi lễ, các cô đồng và cậu đồng sẽ tái hiện chân dung của các vị Thánh đã có công dựng nước và bảo vệ đất nước trong lịch sử. Các vị Thánh này đều là những người được dân gian tưởng nhớ và ngưỡng mộ. Khi nhập hồn vào thanh đồng, họ sẽ truyền dạy những lời hay và giúp chúng sinh hiểu, tu nhân tích đức và vận dụng vào cuộc sống. Những người có tâm tốt sẽ may mắn được ban phước lành, tài lộc và cuộc sống thuận lợi hơn.

Đọc thêm: Cúng đất đai trong nhà đúng nghi thức và văn khấn chi tiết

Nghi Thức Hầu Đồng

Nghi thức hầu đồng bao gồm chuẩn bị lễ vật và thực hiện các nghi thức cụ thể.

Chuẩn Bị Lễ Vật

Trước đây, lễ vật trong mỗi buổi hầu đồng đơn giản và cơ bản gồm xôi, thịt, hoa quả, trầu, cau, rượu, thuốc, vàng mã, và những đồ được bày trên mâm lễ. Hiện nay, lễ vật đã trở nên phong phú và đắt tiền hơn, dùng trong cả lễ mặn và lễ chay.

Lễ vật hầu đồng bao gồm những gì?

Lễ vật trình đồng bao gồm chén đũa bạc, đĩa cốc pha lê, gương phủ khăn thêu, và mâm lễ hầu đồng Tứ Phủ. Mỗi mâm lễ có các đồ như trứng, lược, quạt, guốc màu phủ lên trên, chén nhỏ và thau nhỏ. Các bài hát chầu văn và văn hầu đồng cũng được trình diễn để tạo không gian tâm linh trong quá trình thần linh nhập thế.

Thực Hiện Nghi Thức

Sau khi chuẩn bị lễ vật, buổi hầu đồng sẽ tiến hành với các nghi thức cụ thể.

• Ra tay dấu: Thánh nam sử dụng tay trái, còn Thánh nữ sử dụng tay phải. Sau đó, tráng bóng và tung khăn hồi dương ngự đồng.

• Theo tay dấu: Hầu sẽ dùng tay tráng bóng và cung văn dâng văn, sau đó tiếp tục là giá đầu tiên.

• Hành lễ: Thánh nam sử dụng tay trái và khăn tấu hương, Thánh nữ sử dụng quạt và hương quỳ lễ.

• Khai quang: Thể hiện sự uy lực của Thần Thánh.

• Làm việc quan: Sử dụng các động tác vũ đạo tùy theo giá đồng, lưu ý không quay lưng vào bàn thờ và không đưa kiếm xiên lên hướng bàn thờ.

• Tọa ngự giá hiến: Thưởng cung văn, chứng giám lòng thành và phù trợ cho quốc thái dân an, cuối cùng là phát lộc bằng hiện vật hoặc tiền.

Các nghi thức trong hầu đồng là gì?

Những Lưu Ý Về Nghi Thức Hầu Đồng

Cần tuân thủ một số lưu ý quan trọng khi thực hiện nghi lễ hầu đồng.

Trình Tự Thực Hiện Của Nghi Lễ Hầu Đồng

• Đầu tiên, dâng lễ vật lên hương án, thanh đồng bước lên chiếu đồng, cầm hoa xoa lên mặt và quần áo rồi vẩy ra xung quanh để tẩy uế. Các cung văn lên dây đàn, dạo nhạc và hát văn công đồng.

• Thanh đồng chắp tay chờ phụ đồng phủ khăn diên lên đầu và chùm xuống cả tay, lúc đó đưa tay lên trán rồi bước chân trái lên một bước. Tiếp đó chân phải cũng chụm lên với chân trái, lặp lại thêm 2 lần rồi mới quỳ xuống. Thanh đồng làm lễ vài dập người, 2 tay chống xuống chiếu, mặt úp sát sau đó vài 3 lễ. Tiếp đó đứng dậy đi dật lùi 3 bước về vị trí cũ, lúc này giá đệ nhất được bắt đầu.

• Khi sang giá khác, thanh đồng thay trang phục theo giá hầu và bước lên chiếu đồng trong khi cung văn chuẩn bị tấu nhạc. Thanh đồng ngồi xếp bằng nhận khăn diên, vài mấy lễ rồi phủ lên đầu, hai tay cầm hai mép khăn phủ ở đầu gối. Một lúc sau đầu thanh đồng lắc lư, đảo đảo rồi hét lên một tiếng, ngón trỏ trái chỉ lên trời. Đây chính là dấu hiệu cho thấy giá quan lớn đệ nhất đã nhập đồng.

Hầu đồng là gì? Trình tự các nghi thức trong buổi hầu đồng ra sao?

Thứ Tự Các Giá Hầu Đồng

Các giá hầu đồng được quy định theo một trình tự nhất định cần tuân thủ. Khi hầu một giá đồng, thanh đồng phải thực hiện theo thứ tự sau:

• Thay lễ phục: Trang phục các giá hầu đồng sẽ có sự khác biệt. Mỗi giá đồng sẽ có một bộ trang phục riêng, do đó phải thay lễ phục phù hợp với giá đồng mà mình sẽ hầu. Trong một buổi hầu đồng, có thể hầu nhiều giá khác nhau, nên phải chuẩn bị đầy đủ và trước khi bắt đầu giá mới phải thay trang phục phù hợp.

Hầu đồng là gì? Trang phục hầu đồng có đặc điểm gì?

• Dâng hương hành lễ: Người hầu đồng cầm bó nhang đã được đốt sẵn và bọc trong khăn tẩm hương, và cũng rút một nén nhang tạo động tác phù phép để xua đuổi tà ma trước khi hầu lễ.

• Lễ Thánh giáng: Khi Thánh nhập vào thanh đồng, họ buông nén hương đang cầm trên tay và bắt đầu nhảy múa một cách uyển chuyển và nhịp nhàng. Nhiều người gọi đây là nghi thức nhảy đồng hoặc nhảy hầu đồng.

• Múa đồng: Tuy theo giá hầu và Thánh nhập vào thanh đồng mà có các múa cờ, múa kiếm, múa quạt, múa tay không… Các động tác múa tuy khác nhau, nhưng thường có ảnh hưởng từ làn điệu chèo và các vũ điệu dân gian. Thứ tự Thánh giáng từ cao xuống thấp như sau: giá Thánh Mẫu, giá Quan lớn, giá Chầu bà, Cậu…

Hầu đồng là gì? Một giá hầu đồng có trình tự ra sao?

• Ban lộc và nghe văn chầu: Sau khi múa, các Thánh thưởng tiền cho những người đánh đàn cũng như những người ngồi dự hầu đồng ở xung quanh.

• Thánh thăng: Thanh đồng ngồi yên, hai tay bắt chéo nhau trước trán, người khẽ rung lên, lúc đó là Thánh thăng, và một giá đồng đã kết thúc.

Những Loại Giá Hầu Đồng Phổ Biến

Trong một buổi hầu đồng, thường có nhiều giá hầu được hầu, nhưng tối đa chỉ có 36 giá. Một số giá hầu đồng phổ biến bao gồm:

• Tam Toà Quốc Mẫu: Đệ nhất thiên tiên Liễu Hạnh công chúa, Đệ nhị Thượng Ngàn Quế Hoa Mỵ Nương công chúa, Đệ Tam Thoả Cung Xích Lân Long nữ.

Hầu đồng là gì? Tìm hiểu trang phục từng giá hầu đồng

• Hội đồng Thánh Chúa: Chúa Đệ Nhất Tây Thiên, Đệ nhị Nguyệt Hồ, Đệ Tam Lâm Thao, Thác Bờ, Long Giao…

• Tứ Phủ Chầu bà: Chầu đệ nhất Thượng Thiên, Đệ nhị Thượng Ngàn, Đệ Tam Thoải Cung, Đệ Tứ Khâm sai…

• Tứ phủ Thánh Cậu: Cậu Hoàng cả Phủ giày, cậu Hoàng đôi, cậu Hoàng Bơ, cậu Hoàng Tư, cậu Hoàng năm…

Số Tiền Phải Chi Cho Một Buổi Hầu Đồng

Ngoài việc tìm hiểu hầu đồng là gì, một trong những câu hỏi được quan tâm nhất là hầu đồng