Theo quan điểm của dân gian, ngày 23 tháng Chạp là ngày lễ ông Công ông Táo, để gia chủ thể hiện lòng biết ơn đối với thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc.
Phong Tục Kính Phục Ông Công Ông Táo
Dưới đây là bài cúng ông Công ông Táo năm 2023, theo sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” của Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Con kính lạy chín phương Trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương
Con kính lạy ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ con là… ngụ tại…
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp, tín chủ con thành tâm chuẩn bị hương hoa phẩm luật, mặc áo mũ lễ phục, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương, tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiện linh để hưởng thụ lễ vật.
Xin tôn thần gia ân xá tội cho mọi sai lầm trong năm qua của gia chủ con. Xin tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chủ con, trẻ già, mạnh khỏe, an lành, thịnh vượng, và mọi điều tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, hy vọng tôn thần phù hộ chúng con.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Bài Cúng do GS Lương Ngọc Huỳnh Giới Thiệu
Kính lạy Thượng đế
Kính lạy Ngũ đế, Đông phương Thanh đế, Nam phương Xích đế, Tây phương Bạch đế, Bắc phương Hắc đế, Trung ương Hoàng đế.
Kính lạy Thượng đàm thần tướng thiên thiên tướng, Trung đàm thần tướng thiên thiên binh, Hạ đàm thần tướng thiên thiên mã.
Kính lạy Sơn thần, Long thần, Thổ địa, Thổ công, Táo quân, Thổ kỳ lai sàng chứng giám.
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp, là ngày thần Táo quân trở về trời. Tín chủ con tên là… sinh ngày… tháng… năm… nguyên quán… địa chỉ thường trú…
Với tấm lòng thành kính, con xin dâng lễ vật, nhang cháy thỉnh cầu sự hiện diện của Thượng đế, Ngũ đế, các vị Thần tướng, Thiên tướng, Thiên binh, Thiên mã, và chư vị thần tiên trên trời dưới đất, chứng giám cho việc thành kính tiễn thần Thổ công Táo quân về trời.
Kính lạy Thổ thần Thổ địa, Thổ công Táo quân, Thổ kỳ lai sàng chứng giám. Trong năm qua, nhờ ân phúc của các ngài, con và gia đình được khỏe mạnh, hạnh phúc, và may mắn. Nay con dâng lễ với tấm lòng thành kính tiễn ngài về trời, xin Thượng đế, Ngũ đế và chư vị thần tiên phù hộ gia đình con, quê hương con, và đất nước con, để chúng con mãi mãi hạnh phúc và thịnh vượng.
Con xin cảm tạ (3 lần)
Nên Đặt Mâm Lễ Cúng Ông Công Ông Táo ở Đâu?
Theo quan niệm của một số người, ông Công là thần thổ công nên được cúng trên bàn thờ chính trong nhà; ông Táo là vị thần trông coi việc bếp núc, vì vậy lễ cúng cần được tiến hành ở dưới bếp.
Theo các chuyên gia nghiên cứu văn hóa, theo truyền thống dân gian, bàn thờ ông Táo được đặt trong bếp, cụ thể là bên cạnh hoặc trên bếp, bởi ông là vị thần quản lý công việc bếp núc trong mỗi gia đình. Thờ ông Táo là mong muốn duy trì ánh lửa bếp sáng rực, gia đình ấm no, và hòa thuận.
Ngày xưa, mâm cúng Táo quân thường đặt trong bếp, nơi có bàn thờ ông Táo. Tuy nhiên, trong nhà hiện đại ngày nay, thiết kế bếp thường không thuận tiện để đặt bàn thờ, và không phải gia đình nào cũng có bàn thờ riêng cho ông Táo. Do đó, việc đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo ở đâu phụ thuộc vào hoàn cảnh và quan niệm từng gia đình.
Thực tế, không có tài liệu nào quy định rõ ràng về vị trí đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo ở đâu, vì vẫn còn nhiều quan niệm khác nhau xoay quanh vấn đề này. Tuy nhiên, theo quan niệm của đa số người Việt Nam, lễ cúng luôn đòi hỏi sự nghiêm túc, do đó lễ cúng ông Công ông Táo cũng nên được tiến hành ở một nơi trang trọng.
Một số gia đình có bàn thờ ông Táo riêng, điều này sẽ làm cho lễ cúng trở nên trang trọng hơn. Tuy nhiên, nếu gia đình nào không có bàn thờ ông Công ông Táo riêng thì nên tiến hành lễ cúng ông Công ông Táo ở bàn thờ thần linh hoặc gia tiên, chứ không nên đặt trong bếp.
Mặc dù có nhiều quan niệm khác nhau về nơi đặt mâm lễ cúng ông Công ông Táo, nhưng dù có thực hiện lễ cúng này trong bếp hay trên bàn thờ riêng, hoặc trên bàn thờ thần linh, gia chủ vẫn cần thể hiện lòng thành tâm của mình.
